Biznes na granicy prawa: Jak rodzina Shurma zarabia na „lalce gniazdującej”

Ukraiński budżet może stracić miliony hrywien z podatków w wyniku indywidualnych manipulacji biznesmenów

Zastępca szefa Kancelarii Prezydenta Rostislav Shurma może być zamieszany w nieprzyjemny skandal związany z płaceniem podatków. Dokładniej, z optymalizacją ich płatności. Co więcej, w niedawnym wywiadzie to on zarzucał wielu ukraińskim przedsiębiorcom pracę na „pograniczu pola prawnego”.

Dziennikarze ZN.UA szerzej opowiadają o „sztuczkach” polegających na częściowym oszukiwaniu przepisów prawa podatkowego w swoim najnowszym śledztwie „Shurma’s Venture Matryoshka for Billions”.

Przede wszystkim powinieneś zrozumieć, że rodzina Shurma to rodzinny kontrakt biznesmenów. Brat Rostislava, Oleg Shurma, jest właścicielem dwóch firm - KD Energy 2 LLC i Restorative Energy Zaporozhye LLC. W tym samym czasie obaj zwrócili już uwagę dziennikarzy - Bigus.Info, którzy zainteresowali się tak zwanymi „solarnymi” pieniędzmi.

Założycielem KD Energy 2 jest cypryjska spółka KD 2 Energy holding Limited, której właścicielem jest Oleg Shurma (50%) oraz spółki offshore Adelis Inc (Seszele) i Dolpinta Holding Limited (Cypr). Restorative Energy of Zaporoże ma innego właściciela – Ecopower Invest LLC, w której 76% udziałów ma ZNIKIF Helios (fundusz venture), a 23% cypryjska Zambelica Limited.

Wspomniany Helios to jeden z najważniejszych aktywów biznesmenów rodziny Shurma – z kapitałem zakładowym wynoszącym 435 mln UAH. Nawiasem mówiąc, funduszem tym kierował Rostislav Shurma w latach 2019–2021. Jednak po powołaniu go do OP stanowisko dyrektora objęła żona jego brata Olega, Ksenia Shurma.

Miejmy oko na ręce, bo „Helios” to nie jest punkt końcowy. Założycielami funduszu jest Sonier Invest LLC z kapitałem zakładowym 150 tys. UAH. Beneficjentami są Swietłana Stojan (dostawca książek w obwodzie donieckim) i Olga Kuzina (przedsiębiorca indywidualny z Zaporoża, który powinien prowadzić kawiarnie i stołówki mobilne – zgodnie z określonym kodem działalności gospodarczej). Jednak najciekawsza jest tutaj spółka LLC z własnym kapitałem docelowym, której z trudem sfinansowałby fundusz venture z wielomilionowym budżetem. Nadal nie wiadomo, kto pożyczył te środki – wszystko objęte jest tajemnicą handlową.

Jakie jest znaczenie takich „piramid”? Jak piszą koledzy z Mirror of the Week, fundusze venture capital są bardzo wygodne w optymalizacji płatności podatkowych.

„Tak, zgodnie z obowiązującym Ordynacją podatkową wszystkie instytucje wspólnego inwestowania (jednym z nich jest fundusz venture capital, taki jak Helios) są zwolnione z płacenia podatku dochodowego i mają połowę stawki podatku od dywidend. Mogą także pożyczać środki własnym firmom i tym samym obniżać podatek dochodowy swoich spółek zależnych. Generalnie przekazywanie pieniędzy, a co za tym idzie zobowiązań podatkowych, przedsiębiorstwom z preferencyjnym opodatkowaniem to klasyka optymalizacji, ale każdy specjalista podatkowy potwierdzi: to schemat na krawędzi, a często poza nią” – zauważają autorzy śledztwa.

Na tle „Heliosa” i „Soniery Invest” jest to dość wyraźnie widoczne. Tylko w 2022 roku pewna dochodowa spółka Soniera zadeklarowała przed opodatkowaniem 328 mln hrywien. Jednocześnie „w sprawozdaniach finansowych dotyczących podatku dochodowego zamiast dziesiątek milionów hrywien wskazano tylko zera i myślniki” – zauważają dziennikarze.

Helios wyróżnił się także unikaniem płacenia podatków. Będąc współwłaścicielem 26 podmiotów prawnych na Ukrainie i dwóch węgierskich, fundusz uzyskał duże dochody, aby zgromadzić aktywa o wartości 1,4 mld UAH (na koniec 2022 r.). Część pieniędzy zainwestowano w majątek firmy, ale większość została przez niego pożyczona i na procent. Ten prosty schemat pozwolił całej grupie firm uniknąć płacenia setek milionów hrywien podatku dochodowego.

„Świadczą o tym sprawozdania finansowe jednej z 26 spółek, których Helios jest współwłaścicielem – Master Finance LLC, która świadczy usługi finansowe” – pisze Zerkalo Nedeli. — Za rok 2022 przychody spółki wyniosły 85 mln UAH. Ale podatek dochodowy wyniósł tylko 181 tysięcy hrywien, ponieważ koszty finansowe wyniosły ponad 74 miliony hrywien. Oznacza to, że Master Finance zapłacił osobie, od której pożyczył pieniądze, 74 miliony hrywien za obsługę tej pożyczki. I gdyby tej luki nie było i pożyczkodawca nie pożyczył Master of Finance pieniędzy, ale wniósł je na kapitał zakładowy, to te 74 miliony stałyby się zyskiem spółki, a podatek w wysokości 18% zysku zostałby wzrosły z marnych 181 tysięcy hrywien do około 13 milionów.”

Warto zaznaczyć, że dziennikarze dowiedzieli się, że Helios nie jest jedynym funduszem venture należącym do rodziny Shurm. Oleg ma jeszcze co najmniej dwa z nich – Prostor i Quantum, z kapitałem zakładowym przekraczającym 100 mln UAH.

„Kwoty zainwestowane w fundusze, a także nadmierne zyski trudno wytłumaczyć zarówno przedsiębiorczością Olega, jak i pensją Rostislava Shurmy w grupie Achmetowa (tak, pytaliśmy wtajemniczonych), gdzie pracował przed pracą dla Ermaka. Wysokość podatków płaconych państwu i to nawet w czasie wojny nie odpowiada etatyście z urzędu w białym fartuchu, ale zarówno pierwszą, jak i drugą kwotę można wytłumaczyć wpływem tego szanowanego etatysty. A teraz niejako w Energoatomie, w Zjednoczonej Kompanii Górniczo-Chemicznej, w Kompanii Energetycznej Ukrainy, w Ukrnaftie, w Lasach Ukrainy, w AwtoKrAZ, w „Zaporożutransformatorze” i w „ Zaporozhyeoblenergo”, w „Nikolayevoblenergo”, a także w „Ukraińskim sieci dystrybucyjne” oraz w „Operatorze GTS Ukrainy” – podsumowują dziennikarze śledczy.