Od 2024 r. Rada Ministrów zamierza wprowadzić nowy model wynagradzania urzędników służby cywilnej. Zakłada podwyższenie wartości wynagrodzeń służbowych i zmniejszenie premii. Inicjatywa pomoże zapewnić uczciwość w wypłacaniu wynagrodzeń urzędnikom, ale jest mało prawdopodobne, aby zwiększyła prestiż służby cywilnej – twierdzą rozmówcy
Ministerstwo Finansów przy wsparciu rządu zainicjowało wprowadzenie od 2024 roku nowego systemu zaszeregowania wynagrodzeń służbowych w organach administracji rządowej.
Co to jest ocenianie
Klasyfikacja oznacza grupowanie stanowisk według określonych kryteriów w celu ujednolicenia wynagrodzeń. Stopniowy system wynagrodzeń uwzględnia kwalifikacje pracownika, doświadczenie, odpowiedzialność, złożoność pracy itp. Jego głównym celem jest zapewnienie przejrzystości wynagrodzeń poprzez zwiększenie znaczenia wynagrodzenia nad premiami.
„Od 1 stycznia 2024 r. planowane jest wprowadzenie nowego modelu wynagradzania urzędników służby cywilnej opartego na klasyfikacji stanowisk w służbie cywilnej, co w szczególności będzie polegało na wzmocnieniu roli wynagrodzenia urzędowego, zmniejszeniu składnika zmiennego wynagrodzeń, wprowadzenie stopniowanego systemu wynagrodzeń urzędników... Polityka państwa w zakresie wynagradzania służby cywilnej będzie miała na celu wzmocnienie potencjału kadrowego służby cywilnej, zwiększenie przejrzystości, sprawiedliwości i przewidywalności wynagrodzeń” – podało Ministerstwo Finansów w odpowiedź na prośbę
Ministerstwo Finansów dodało także, że reforma systemu wynagradzania urzędników „jest ważnym elementem procesu negocjacyjnego w sprawie przystąpienia Ukrainy do UE”. Rada przyjęła jako podstawę odpowiedni projekt ustawy nr 8222 opracowany przez Krajową Agencję ds. Służby Cywilnej. Focus dowiedział się, jak obecnie kształtują się wynagrodzenia w służbie cywilnej i co się zmieni, jeśli ta inicjatywa zostanie przyjęta.
Wynagrodzenie, dodatki, premie: z czego składa się wynagrodzenie urzędnika służby cywilnej na Ukrainie?
Na wynagrodzenie urzędnika państwowego wpływa wiele czynników, mówi Ivan Oskolkov, prawnik w praktyce sądowej AVER LEX JSC. W szczególności składa się z:
- oficjalne wynagrodzenie;
- premie za staż pracy;
- dodatki za stopień urzędnika służby cywilnej;
- premie (jeśli zostały ustalone).
Istnieją również płatności zmienne - za tytuł honorowy, za stopień naukowy i tym podobne. Premie i dodatki mogą znacząco wpłynąć na Twoje miesięczne wynagrodzenie. Tym samym Sekretarz Stanu w Gabinecie Ministrów Aleksander Yarema otrzymał w sierpniu 209 tys. UAH, z czego oficjalne wynagrodzenie wynosi 27,895 tys. UAH. Reszta to dodatki:
- za rangę - 556,52 UAH;
- za staż pracy - 10,879 tys. UAH;
- za wykonanie szczególnie ważnej pracy – 28 173 tys. UAH;
- za pracę z tajnymi dokumentami - 5,579 tys. UAH.
Ponadto wynagrodzenie urlopowe wynosi 30.903 tys. UAH, a pomoc finansowa na urlop wynosi 105.059 tys. UAH.
Zarobki urzędników na podobnych stanowiskach mogą się różnić w zależności od wydziału, gdyż każdy ma swój własny kosztorys
Często premie w służbie cywilnej są wykorzystywane przez menedżerów jako narzędzie nagradzania jednych podwładnych, a karania innych – mówi Elena Szczerban, szefowa działu prawnego organizacji pozarządowej Centrum Antykorupcyjne.
„Wynagrodzenia urzędników zależą od kategorii: A, B lub C. Pracownicy kategorii A i B stanowią około 30% ogółu, są to pracownicy wysokiej rangi. Większość urzędników służby cywilnej to pracownicy kategorii B. Jednocześnie wynagrodzenie urzędników kategorii A i B jest znacznie wyższe niż wynagrodzenie pracowników kategorii B” – wyjaśnia Elena Voronkova, prawnik w Kancelarii Prawnej Iwan Chomicz.
Zwraca także uwagę na fakt, że niezależnie od wydziału wynagrodzenie urzędnika jest wypłacane nierównomiernie w ciągu roku. „W ciągu pierwszych 2-3 miesięcy nowego roku prawie zawsze otrzymują wynagrodzenie obliczone z wynagrodzenia za zajmowane stanowisko oraz dodatków za stopień i staż pracy, co ostatecznie, po odliczeniu podatków, może wynieść kwotę wynoszącą mniej niż płaca minimalna” – zauważyła Woronkowa.
Ponieważ utrzymanie agencji rządowej odbywa się ze środków publicznych i jest uwzględnione w budżecie na dany rok, każdy wydział ma swój własny kosztorys. Dlatego też wynagrodzenia na podobnych stanowiskach mogą różnić się w zależności od działu.
„Jeśli agencji rządowej uda się zaoszczędzić pieniądze, konsekwencją może być zmniejszenie składki na taką instytucję w przyszłym roku. Dlatego jego przedstawiciele mają osobisty interes w wykorzystaniu wszystkich przyznanych środków w danym roku sprawozdawczym. Okazuje się więc, że ktoś dostaje duże premie, a ktoś płacę minimalną, bo tak jest rozdzielany budżet” – dodał Iwan Oskolkow.
Zarobki jak w biznesie i niższe premie: co przewiduje projekt ustawy nr 8222?
Projekt ustawy nr 8222 o zmianie ustawy „O służbie cywilnej” proponuje podniesienie prestiżu służby cywilnej poprzez zrównanie wynagrodzeń w sektorze z wynagrodzeniami w środowisku biznesowym. W ciągu pięciu lat powinien on osiągnąć od 70% do 90% wielkości podobnych stanowisk w sektorze prywatnym. W dokumencie zaproponowano także jasne określenie podstawowych i dodatkowych części wynagrodzenia urzędnika oraz ograniczenie premii i dodatków. Zatem wynagrodzenie urzędnika służby cywilnej będzie składać się z:
- wynagrodzenie stałe – wynagrodzenie służbowe, premia za staż pracy, premia za stopień urzędnika służby cywilnej, pomoc pieniężna wypłacana w ramach zapewnienia corocznego podstawowego płatnego urlopu;
- wynagrodzenia zmienne – premie uzależnione od wyników oceny rocznej pracy oraz premie miesięczne, kwartalne, rekompensata za dodatkowy nakład pracy i wolne stanowisko.
Zgodnie z projektem ustawy wynagrodzenie stałe w służbie cywilnej będzie wynosić 70% wynagrodzenia, a wynagrodzenie zmienne – 30%
„Wynagrodzenie stałe jest wynagrodzeniem stałym i głównym wynagrodzeniem urzędnika służby cywilnej, wynagrodzenie zmienne uzależnione jest od osobistego wkładu urzędnika w ogólny wynik pracy organu władzy publicznej, jest nagrodą za proaktywną pracę, terminowość i wysoką -jakość wykonania zadań i wyniki oceny rocznej. Część stała powinna wynosić co najmniej 70% na indywidualnym poziomie wypłaty wynagrodzenia, a część zmienna nie powinna przekraczać 30%” – zauważył Andrey Shabelnikov, partner zarządzający EvrikaLaw JSC.
Zgodnie z dokumentem wynagrodzenia służbowe będą ustalane na podstawie klasyfikacji stanowisk, zgodnie z Katalogiem typowych stanowisk w służbie cywilnej, z uwzględnieniem porównania poziomu wynagrodzeń na typowych stanowiskach w służbie cywilnej z sektorem prywatnym Ukraina. Porównanie to będzie przeprowadzane corocznie.
Projekt ustawy proponuje także wyłączenie premii miesięcznej lub kwartalnej za należyte wypełnianie warunków umowy o służbę cywilną. Zgodnie z projektem proponuje się ograniczenie wysokości miesięcznej premii urzędnika służby cywilnej do 30%, a premii kwartalnej do 90% jego oficjalnego wynagrodzenia za faktycznie przepracowany czas. Jednocześnie wysokość premii opartej na wynikach rocznej oceny pracy nie powinna przekraczać kwoty jednego wynagrodzenia służbowego, a łączna wysokość premii, jaką urzędnik może otrzymać za rok, ograniczona jest do 30% jego oficjalnego wynagrodzenia za ten rok.
Obniżono także wysokość dodatku za długoletni staż pracy w służbie cywilnej z 3% oficjalnego wynagrodzenia za każdy rok kalendarzowy stażu w służbie cywilnej do 2%, a maksymalną kwotę - z 50% oficjalnego wynagrodzenia do 30%.
Równe zasady dla wszystkich ministerstw: czy służba cywilna stanie się atrakcyjna?
Projekt ustawy, jeśli zostanie przyjęty, zrówna wynagrodzenia urzędników różnych służb. „Przyjęcie ustawy nr 8222 tworzy przejrzysty mechanizm wynagradzania urzędników, gdyż jasno określa maksymalną wysokość premii dla obywateli. Oznacza to, że za wykonywanie tej samej pracy urzędnicy otrzymają takie same premie, a nie inne, jak obecnie” – przekonuje Andriej Szabelnikow.
Wprowadzenie klasyfikacji stanowisk będzie zachęcać urzędników do zdobywania lepszego stanowiska, które zapewnia wyższe wynagrodzenie.
Ponadto – dodaje – mechanizm wypłaty wynagrodzeń składający się ze stałych i zmiennych części będzie zachęcał urzędników do sumiennego wypełniania obowiązków służbowych. „Klasyfikacja stanowisk urzędników służby cywilnej zmusi pracowników do dążenia do uzyskania lepszej pozycji, ponieważ wraz z nią wzrośnie wysokość wynagrodzeń i rozwój kariery pracownika jako całości” – mówi Andrei Shabelnikov.
Jednak urzędnicy służby cywilnej nie będą już musieli polegać na premiach. „Jeśli chodzi o premie, sytuacja urzędników państwowych, zgodnie z proponowanymi zmianami, będzie gorsza niż obecnie” – mówi Elena Woronkowa. — Przecież wysokość premii będzie ograniczona nie tylko w stosunku do wysokości oficjalnego wynagrodzenia za dany rok, ale także do faktycznie przepracowanego czasu przy ustalaniu wysokości premii miesięcznych i kwartalnych. Oznacza to, że jeśli urzędnik zachoruje i w danym miesiącu nie będzie w pełni zdolny do pracy, to otrzyma za ten miesiąc premię minimalną, jeśli w ogóle, i nie będzie możliwości uzupełnienia niedoboru w kolejnych miesiącach. ”
Aby podział wynagrodzeń w ramach nowego modelu przebiegał sprawiedliwie, konieczne jest opracowanie metodologii ustalania efektywności urzędnika służby cywilnej – przekonuje Nikołaj Maksimow, prawnik Kancelarii Prawnej RIYAKO & PARTNERS. Jego zdaniem powodzenie reformy zależy od sposobu jej wdrożenia.
„Wcześniej przyjęto wiele podobnych przepisów, a także reformę pracy sądów. Ale w latach 2016–2017 sekretarz posiedzenia sądu zaczął otrzymywać 12–15 tys. UAH, a obecnie 6 tys. UAH miesięcznie – tak przeprowadzono reformę. Chociaż wszystko było pięknie napisane” – zauważył Nikołaj Maksimow.
Nie należy się jeszcze spodziewać znaczącego napływu kadr ze świata biznesu do służby cywilnej, gdyż wysokość wynagrodzeń w służbie cywilnej jest ograniczona możliwościami budżetu państwa. A te, jak wiadomo, są skromne; lwią część szacunków stanowią wydatki na obronę.
Zgodnie z projektem nr 8222, jeśli urzędnik nie przepracował pełnego miesiąca, może kwalifikować się jedynie do premii minimalnej
„Wysokość wynagrodzenia kształtowana jest w ramach funduszu wynagrodzeń, w zależności od podziału środków w budżecie państwa na odrębny dział. W takiej sytuacji zmiana nazw składników przy obliczaniu wynagrodzeń w proponowanej formie nie wpłynie znacząco na nic, ponieważ nie ma różnicy, który składnik i w jakiej wysokości dopłacić, aby kwoty wydatków płacowych odpowiadały zaplanowanym w budżecie.” Elena Voronkova jest przekonana.
Dlatego niestety nie ma jeszcze nadziei na ograniczenie korupcji w służbie cywilnej. „Same wynagrodzenia nie są decydujące w walce z korupcją, chociaż jest to ważny czynnik” – mówi Elena Szczerban, szefowa działu prawnego organizacji pozarządowej Centrum Antykorupcyjne. „Jeśli weźmiemy na przykład tego samego sędziego Kniaziewa, którego pensja wynosiła około 300 tysięcy hrywien miesięcznie, nie przeszkodziło mu to w braniu łapówek nawet za decyzje prawne”.
