Podejrzanym w sprawie karnej o przekupstwo okazał się Siergiej Łabazyuk, znany polityk reprezentujący interesy obwodu chmielnickiego.
W piątek 24 listopada jeden z prawników zastępcy ludowego Siergieja Łabazyuka wygłosił w murach Wysokiego Sądu Antykorupcyjnego emocjonalną tyradę: „Prokurator powołuje się na fakt, że podejrzany miał związek z Nazimowem (dyrektorem JSC U AR Di - Glavkom) w zbrodni.” Ale jeśli spojrzymy na materiały, zobaczymy, jak Mustafa Nayem (szef Państwowej Agencji Odbudowy i Rozwoju Infrastruktury, w sprawie karnej występuje w roli sygnalisty – „Naczelnego Wodza”) namawia ludzi do popełnienia przestępstwa; stawia wymagania co do tego, kto powinien się z nim komunikować, aby osiągnąć cele. Siergiej Pietrowicz (Labazyuk - „Naczelny Wódz”) nikogo nie przyciągał. Dokonali tego ci urzędnicy, którzy lekką ręką prokuratury pozostali świadkami na swoich stanowiskach.”
Oprócz pseudonimu Nayema obrona parlamentarzysty wielokrotnie wspominała na sali sądowej wicepremiera ds. odbudowy i rozwoju społeczności, terytoriów i infrastruktury Aleksandra Kubrakowa. Mówią, że władze antykorupcyjne najpierw „wypasały” te kozły, a potem przeszły na zastępcę ludowego i jego dyrektora firmy, która była jednym z 10 najlepszych wykonawców „Wielkiej Budowy”. Ostatecznie zastępca i jego dyrektor zasiedli w ławie oskarżonych. Nawiasem mówiąc, ten ostatni jest już w więzieniu. Będzie jednak mógł się stamtąd wydostać, jeśli wpłaci kaucję w wysokości 12 mln hrywien.
I już dziś rano, 28 listopada, Najwyższy Sąd Antykorupcyjny wybrał dla posła Łabazyuka środek zapobiegawczy w postaci zatrzymania w stołecznym Areszcie Śledczym. Ograniczenie wolności będzie obowiązywać do 21 stycznia 2024 r. Sąd wyznaczył jednak kaucję w wysokości 40,2 mln hrywien.
Należy podkreślić: dla posła ludowego trzech kadencji Siergieja Łabazyuka jest to pierwszy tak znaczący cios w jego wizerunek w ciągu 11 lat nieprzerwanej służby parlamentarnej. Teraz odrażający i wpływowy poseł ma status podejrzanego o przestępstwo korupcyjne. Do tej pory Labazyuk skutecznie przetrwał różne wstrząsy polityczne, w tym postępowania karne, które zakończyły się niczym.
Obszar zainteresowań Labazyuka to biznes rolniczy i drogowy, głównie w obwodzie chmielnickim. Tutaj do końca 2020 roku politykowi udało się przejąć kontrolę nad odnowioną Radą Obwodową Chmielnickiego. Partia polityczna „Dla Przyszłości”, której poseł jest członkiem, uczyniła na posłów sejmiku starszego brata wybranego posła Piotra Łabazyuka i żonę posła Wioletę Łabazyuk. Następnie, w oparciu o wyniki tajnego głosowania, stanowisko przewodniczącego rady regionalnej objęła 34-letnia żona Siergieja Łabazyuka.
Wersja funkcjonariuszy organów ścigania 21 listopada do zastępcy ludowego Siergieja Łabazyuka przybyli niespodziewani goście. Byli to detektywi z Krajowego Biura Antykorupcyjnego oraz prokuratorzy z Wyspecjalizowanej Prokuratury Antykorupcyjnej. Funkcjonariusze organów ścigania wnieśli podejrzenie przeciwko wybranemu urzędnikowi na podstawie części 4 art. 369 kodeksu karnego („Przyznawanie niezgodnych z prawem korzyści urzędnikowi zajmującemu szczególnie odpowiedzialne stanowisko”).
Według NABU w sierpniu 2023 r. poseł ludowy zwrócił się do wicepremiera Aleksandra Kubrakowa z prośbą o zapewnienie jego firmie kontraktów na renowację obiektów infrastrukturalnych o wartości 1 miliarda hrywien. Za to obiecał „nagrodę” w wysokości 3-5% wartości każdego kontraktu. Do dalszych porozumień zastępca ludowy zaangażował także dyrektora spółki AT „Yu Ar Di” (do lipca 2022 roku firma nosiła nazwę „Chmielnicki SzBU nr 56”) Denisa Nazimowa.
Przed wielką wojną „Chmielnicki SzBU nr 56” zajmował czołowe miejsce w prezydenckim projekcie „Wielka Budowa”. Pod koniec 2021 roku spółka wygrała przetargi na remonty dróg za 5,23 mld hrywien. W porównaniu do roku 2020 wzrost wyniósł 2,49 mld UAH.
Do połowy stycznia 2022 r. „Chmielnicki SzBU nr 56” należał do Galiny Stawczańskiej z Czerniowiec. Według doniesień mediów kobieta była ciotką Siergieja Łabazyuka. Obecnym właścicielem firmy jest MP Łabazyuk. W czerwcu 2023 roku dyrektorem został Denis Nazimov, który pozycjonuje się na lidera antykryzysowego.
Według władz antykorupcyjnych po otrzymaniu 50 mln hrywien za kontrakt na odbudowę zniszczonego mostu w jednym z obwodów Ukrainy Siergiej Łabazyuk poprzez swojego upoważnionego przedstawiciela (swojego kierowcę) przekazał Mustafie Najemowi obiecane odsetki w wysokości kwoty 150 tys. dolarów.
Przekazywanie nielegalnych świadczeń odbyło się na parkingu jednego ze stołecznych supermarketów, a pieniądze znajdowały się w chińskiej skrzynce.
Warto zwrócić uwagę na pewien symboliczny moment. Odsłonięcie obecnego posła ludowego zbiegło się z Dniem Godności i Wolności. Dokładnie 10 lat temu to Mustafa Nayem, wówczas dziennikarz, nawoływał Ukraińców do wystąpienia na Majdanie przeciwko dyktatorowi Wiktorowi Janukowyczowi. Jednocześnie poseł ludowy Łabazyuk zasłynął z głosowania za tzw. „ustawami dyktatorskimi”. Przewidywały rozszerzenie uprawnień karnych władzy, uznając działaczy i protestujących za „ekstremistów” i „zagranicznych agentów”. Rodacy Łabazyuka „docenili” ten czyn polityka, wywieszając gniewny plakat na placu przed obwodem administracji Chmielnickiego.
Po zwycięstwie Rewolucji Godności część posłów ludowych, którzy głosowali za „prawami dyktatorskimi”, napisała oświadczenia o wycofaniu swojego głosu. Wśród nich był Labazyuk.
Wersja Labazyuka opierała się na wyjaśnieniu jego wymuszonych spotkań z Kubrakowem i Nayemem na podstawie sytuacji, jaka rozwinęła się w jego przedsiębiorstwie.
Według Labazyuka w 2022 roku wolumen robót budowlanych nadzorowanych przez JSC „Yu Ar Di” (poprzednia nazwa „Chmielnicki SzBU nr 56”) spadł 10-krotnie w porównaniu z 2021 rokiem. Liczba zatrudnionych spadła z 1,8 tys. osób do 1,2 tys. osób.
Przypomnijmy, że według doniesień mediów w czasie pokoju firma posła należała do faworytów projektu „Wielkiej Budowy”. Przykładowo w 2021 roku spółka wygrała przetargi na remonty dróg o wartości 5,23 mld hrywien. Jednak w 2022 roku, w okresie inwazji na pełną skalę, kwota środków wpływających na konta UAr Di z tytułu robót drogowych od klientów rządowych lub komunalnych wyniosła w rzeczywistości 526,01 mln UAH.
Lwowska część wszystkich ubiegłorocznych kontraktów firmy Labazyuka obejmowała utrzymanie dróg i naprawy bieżące.
Ponadto podejrzany poseł przyznał: w szczytowym momencie rosyjskiej agresji władze centralne radykalnie zmieniły reguły gry. Zamiast przetargów otwartych dla ProZorro klienci zaczęli korzystać z tzw. kontraktów bezpośrednich. Oznacza to, że te same służby drogowe, podlegające Agencji Restauracji Nayema, według własnego uznania, bez konkurencji, wybrały zwycięzców za naprawę dróg i mostów. Co nie jest powodem korupcji?
„Przed inwazją na Ukrainę działało co najmniej trzydzieści przedsiębiorstw drogowych. Teraz są trzy lub cztery przedsiębiorstwa. Reszta została bez pracy” – uskarżał się na tę sytuację Łabazyuk.
Aby wesprzeć przedsięwzięcie Yu Ar Di, zastępca wyjaśnił, że osobiście próbował umówić się na spotkanie z wicepremierem Aleksandrem Kubrakowem. Według zastępcy od drugiej połowy 2022 roku wyższy urzędnik unikał z nim kontaktu. Komunikacja z „drogowym” wicepremierem została wznowiona na początku sierpnia 2023 r.
Decydująca (od tego momentu organy ścigania zaczęły „śledzić” polityka za pomocą monitoringu audiowizualnego) okazała się rozmowa Labazyuka z Kubrakowem, która odbyła się 8 sierpnia w jego biurze. Tam poseł otrzymał zapewnienie od wyższego urzędnika, że przedsiębiorstwo UAr Di otrzyma kontrakty drogowe. Dzień później Labazyuk rozmawiał z Mustafą Nayemem, który potwierdził: gdy tylko otrzyma polecenie od kierownictwa wyższego szczebla, natychmiast przystąpi do pracy. Nawiasem mówiąc, podczas tej rozmowy polityk przedstawił kilka obiektów, które mogą zainteresować UArDi. W szczególności naprawa czterech mostów w obwodzie żytomierskim, dwóch w obwodzie rówieńskim. Wymienił także jedną drogę w obwodzie chmielnickim, co jego zdaniem jest „ciekawym projektem”.
Labazyuk zapytał Nayema o kwotę finansowania. Na co poprosił o powtórzenie poprzedniej umowy z Kubrakowem. „Rozmawialiśmy wtedy i jeszcze raz wam potwierdziłem: nie będziemy prosić o więcej niż jeden (czyli 1 miliard hrywien na naprawy dróg – Glavkom)… Jedno jest wszystkim! Do końca roku będę zadowolony” – przekonywał poseł.
Nawiasem mówiąc, między Labazyukiem a Kubrakowem, sądząc po materiałach tajnych działań dochodzeniowych (poszukiwawczych), ogłoszonych w sądzie przez prokuratora, rozwinęła się relacja raczej oparta na zaufaniu.
„Jeśli firma („Yu Ar Di” - „Glavkom”) będzie miała możliwość wzięcia udziału w pracach, jesteśmy gotowi zrobić wszystko tak jak poprzednio: mówią, żeby tam biec – my tam biegniemy. Mówią, żeby to zrobić w ten sposób, my to robimy w ten sposób... Zdecydowanie chcę pracować w zespole, kiedy ty to mówisz, jak mówisz. Żebym wiedział z kim i jak postępować. Teraz nie mamy z nikim nic wspólnego. Potem byliśmy z tymi, do których nas zabrano. Potem stało się to, co się stało” – Łabazyuk otwarcie skarżył się Kubrakowowi. Spotkanie to odbyło się w stołecznym parku im. Iwana Bagrianego pod koniec lata 2023 roku.
Kolejna rozmowa Labazyuka z Kubrakowem miała miejsce 23 sierpnia br., zaraz po urodzinach wysokiego urzędnika. Mężczyźni spotkali się po godzinach na parkingu wiejskiej restauracji Forrest Club. „Gratuluję spóźnionych urodzin... I upieram się: nie bez powodu trzy, cztery lata temu rozmawialiśmy, że budujemy tam osiedle, były mieszkania. Dlatego nalegam: dwa apartamenty na osiedlu - nie ma tu pragnień dla siebie, oddaj komu chcesz, przekaż dalej. Kiedy tylko chcesz...” Labazyuk był podzielony. Ważne wyjaśnienie: w śledztwie nie ma informacji, czy Kubrakow był zainteresowany mieszkaniami oferowanymi przez Labazyuka.
23 sierpnia do Nayem z Labazyuk przyjechał Denis Nazimov, dyrektor UAR Di. Mężczyźni omówili szczegóły przyszłych kontraktów. W pewnym momencie szef firmy Labazyuka zaczął mówić o 3-5%. Według śledczych mówimy o wysokości łapówek za każdy otrzymany kontrakt. W sądzie podejrzany poseł zaprzeczył jakimkolwiek oskarżeniom o korupcję, mówiąc: „Na wszystkich spotkaniach mówiono o możliwości działania spółki na konkurencyjnych warunkach. Kwestia cen nigdy nie była omawiana, ani preferencje dla UArDi nigdy nie były omawiane. Powiem więcej: wiedząc o publicznym podejściu Kubrakowa i Nayema do korupcji, nie przyszło mi do głowy oferować im nienależnych korzyści. Dobrze znam reputację obu.”
Notabene, ujawniając dowody, prokurator prokuratury antykorupcyjnej kilkakrotnie powtarzał: Szukając kontraktów dla U AR Di, Labazyuk naruszył przepisy ustawy o przeciwdziałaniu korupcji. Polityk nie zgodził się z tą interpretacją, dodając: będąc ostatecznym właścicielem wspomnianego przedsiębiorstwa, interesuje się jego sprawami i doradza.
„Białe” plamy na obudowie
Pomimo intensywnych rozpraw sądowych w sprawie Labazyuka, które trwały ponad dwa dni, niektóre pytania pozostały bez odpowiedzi.
Po pierwsze, dlaczego zastępca dał Nayemowi pieniądze, ukrywając je w chińskiej skrzynce? W aktach NABU, na które powołuje się prokurator, znajduje się dialog z 2 listopada. Labazyuk wszedł do biura szefa Państwowej Agencji Odbudowy i Rozwoju Infrastruktury z butelką alkoholu. Omówiono kwestię zadłużenia Agencji wobec UAR z tytułu wykonanych prac.
W trakcie rozmowy zastępca zapytał Nayema, czy ma kierowcę, który wywiezie go na zewnątrz. „Mam tam chińczyka, no, trochę…” – zaczął podpowiadać zastępca. Nayem odmówił. Ale Labazyuk nalegał: „Nie chciałem tego tutaj przynosić, niech wyjdzie i to weźmie. Albo żeby mój kierowca i twój kierowca byli tam…” Nayem odmówił po raz drugi, twierdząc, że nie ma go w swoim biurze. Dlatego mężczyźni zgodzili się: kierowca Labazyuka zabierze Nayema i gdzieś się skrzyżowają.
I tak się stało. 2 listopada wieczorem na parking sklepu Novus w Kijowie podjechał czarny mercedes-benz należący do przedsiębiorstwa posła. Kierowcą Labazyuka był Bogdan Shudra. Mężczyzna wniósł do BMW Nayem chińskie pudełko zawierające 150 tysięcy dolarów, a następnie opuścił parking. Po przyjęciu prezentu wysoki urzędnik poinformował NABU, który natychmiast skontrolował jego samochód.
Niemniej jednak prawnicy Labazyuka nazywają Nayema agentem NABU prowokującym ich klienta do przyjęcia łapówki. Obrona podkreśla również, że Nayem samodzielnie zdecydował się spotkać z kierowcą Labazyuka. Zdaniem obrony dowodzi to, że działał pod kontrolą organów ścigania.
Po drugie, co to za umowa na remont mostu o wartości 50 milionów hrywien w jednym z obwodów Ukrainy, o której mowa w materiałach sprawy?
Żaden z uczestników procesu nie rzucił światła na to porozumienie, co zdaniem śledczych sprowokowało przekazanie łapówki. Hipotetycznie bezpośrednia umowa o wartości 50,8 mln hrywien, zawarta 19 października 2023 r. pomiędzy pierwszym zastępcą szefa Służby Rehabilitacji i Rozwoju Infrastruktury Obwodu Mikołajowskiego a spółką Labazyuka „U R D”, reprezentowaną przez dyrektora, a obecnie podejrzanego Denisa Nazimowa , pasuje do tej kwoty.
Mówimy o remoncie mostu na drodze Kalinowka-Snigirewka, który został zniszczony przez Rosjan podczas ubiegłorocznej ofensywy. Teraz drogowcy zlecili firmie zastępcy ludowego dodatkowe prace.
Warto dodać, że pod koniec 2022 roku Służba Rewitalizacji i Rozwoju Infrastruktury Obwodu Nikołajewskiego zawarła kolejną bezpośrednią umowę z UAR Di na naprawę tego samego mostu. Wtedy cena wynosiła 113,8 mln UAH. Jednak klient prawie nie sfinansował tego obiektu. Warto zauważyć, że 30 mln hrywien przekazano we wrześniu 2023 roku, czyli w szczytowym momencie negocjacji między Łabazyukiem a Kubrakowem i Najemem.
Swoją drogą wymowny cytat z Labazyuka, który dotyczy kontraktów w obwodzie mikołajewskim.
„Szefowie Służb (odbudowa i rozwój infrastruktury w różnych obszarach - „Glavkom”) mówią: „No cóż, nie masz zadania”. Mówi się nam zwykłym tekstem, w jaki obszar zmierzamy... Szef Nikołajewa (Służba Odbudowy i Rozwoju Infrastruktury Obwodu Nikołajewskiego - „Glavkom”): „Chłopaki, jesteście zdecydowanie fajniejsi niż Alkom, budujecie mosty… „A to dlatego, że sprowadziliśmy tam ekipę pracowników monolitycznych, która w ramach umowy podwykonawstwa naprawiła most” – powiedział w rozmowie z Nayemem jego prawnik przytoczył słowa zastępcy podejrzanych osób.
Po trzecie, kontrakty na renowację obiektów infrastrukturalnych, o które Labazyuk zdawał się błagać. Dlaczego dokładnie 1 miliard?
Ani prokuratura, ani prawnicy, ani sam podejrzany wybraniec nie wyjaśnili pochodzenia tej liczby. Dlaczego dokładnie 1 miliard UAH, a nie 2, 3 miliardy UAH czy 500 milionów UAH?
Jak Naczelny Wódz dowiedział się po analizie zapisów skarbowych, w okresie styczeń-listopad 2023 roku spółka U.R.D. otrzymała zamówienia budżetowe o wartości 1,11 miliarda hrywien! Pieniądze przeznaczono na remonty kapitalne, bieżące i średnie dróg oraz utrzymanie sieci ulicznej poszczególnych gmin.
Po czwarte – sprawy karne przeciwko Kubrakovowi i Nayemowi. Gdzie oni są?
Prawnicy Labazyuka ogłosili na sali sądowej liczbę postępowań karnych, w których wystąpili Kubrakov i Nayem. Zdaniem obrony, w lutym 2023 roku Narodowe Biuro Antykorupcyjne wszczęło postępowanie karne przeciwko wicepremierowi Aleksandrowi Kubrakowowi, ale nie postawiono mu żadnych podejrzeń. W sierpniu tego samego roku wszczęto postępowanie karne, w którym wspomniano o Mustafie Nayem. I dopiero 25 sierpnia funkcjonariusze organów ścigania wszczęli sprawę przeciwko zastępcy ludowemu Siergiejowi Łabazyukowi, który 21 listopada został uznany za podejrzanego. Jednocześnie Kubrakov i Nayem są świadkami. Losy faktycznego postępowania karnego przeciwko tym najwyższym urzędnikom są nieznane.
