Problem uzależnienia od hazardu w wojsku i nie tylko jest już rozwiązywany na poziomie krajowym. Jak jednak państwo z licznymi organami regulacyjnymi doprowadziło do pogorszenia sytuacji związanej z uzależnieniem od hazardu i jaka jest odpowiedzialność Narodowego Banku Ukrainy (NBU).
Prezydent Ukrainy Władimir Zełenski uchwalił decyzję Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony „W sprawie przeciwdziałania negatywnym skutkom gier hazardowych w Internecie”, która w szczególności przewiduje zakaz gier hazardowych dla wojska. Katalizatorem gorącej dyskusji, która poprzedziła tę decyzję, była petycja Pawła Petrichenki, żołnierza 59. oddzielnej brygady piechoty zmotoryzowanej. Zauważył w nim: „Często zdarza się, że uzależniony od gier personel wojskowy wydaje wszystkie swoje pieniądze na gry i zaciąga mikropożyczki, wpędzając w ten sposób siebie i swoje rodziny w „dziurę zadłużenia” lub sprzedaje drony i kamery termowizyjne lombardom , szkodząc w ten sposób nie tylko sobie, ale także naszym braciom.” Niestety Paweł zginął podczas misji bojowej w kwietniu 2024 roku.
Teraz Rada Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony próbuje rozwiązać problemy, które Narodowy Bank Ukrainy w zasadzie przespał. Dlatego Narodowy Bank zaleca:
1) wprowadzić w ciągu dwóch tygodni zakaz przyjmowania pod zabezpieczenie towarów podwójnego zastosowania;
2) zatwierdza w terminie dwóch miesięcy zalecenia metodologiczne dotyczące:
banki wydające karty płatnicze spełniają wymogi Ustawy Ukrainy „O zapobieganiu i zwalczaniu legalizacji (prania) dochodów z przestępstwa, finansowaniu terroryzmu oraz finansowaniu rozprzestrzeniania broni masowego rażenia” w zakresie transferów P2P ;
banki do blokowania wpłat obywateli środkami kredytowymi na konta organizatorów gier hazardowych za udział w grach hazardowych w Internecie.
Gdzie Narodowy Bank nie?
Najbardziej rażącą sytuacją jest zakaz przyjmowania pod zabezpieczenie towarów podwójnego zastosowania – jest to wyraźne nawiązanie do przedmiotów, które mogą posłużyć wojsku (np. quadkoptery). Można zatem przypuszczać, że żołnierze uzależnieni od hazardu, utraciwszy bezpieczeństwo finansowe, mogą za pomocą drogiego sprzętu uzyskać pożyczkę na nową grę. W tym przypadku okazuje się, że Ukraińcy przekażą wolontariuszom sprzęt, który zamiast frontu ląduje w magazynie lombardu.
Warto w tym miejscu dodać, że tylko w ubiegłym roku lombardy udzieliły 5 693 924 pożyczek. Wartość zastawionej nieruchomości, według samych oficjalnych danych, przekroczyła 13 miliardów hrywien. Oczywiście nie wszystkie towary przyjęte do lombardów mają cokolwiek wspólnego z wojskiem. Czasami jednak nawet takie przypadki są badane i upubliczniane: według śledztwa dowódca jednego z plutonów rozpoznawczych ukradł cztery zestawy przenośnych radiotelefonów specjalnego przeznaczenia i dwa quadkoptery o łącznej wartości 500 tys. UAH i cały ten majątek sprzedał do lombardów w obwodzie dniepropietrowskim.
I choć nie wiadomo, czy przyczyną wspomnianej zbrodni było uzależnienie od hazardu, sprawa ta wskazuje, że przynajmniej część lombardów nie ma nic przeciwko czerpaniu zysków z wojny.
To trzeci rok wojny na pełną skalę i drugi rok kadencji Andrieja Pysznego na stanowisku szefa NBU, ale w tym czasie nikt w Narodowym Banku nie zainicjował zakazu przyjmowania kamer termowizyjnych lub dronów jako zabezpieczenia.
Dzieje się tak pomimo faktu, że w ostatnich latach NBU aktywnie wzmacnia swoją kontrolę nad rynkiem. I tak w czerwcu ubiegłego roku NBU w piśmie wewnętrznym nr 25-0005/38228 nakazał ukraińskim bankom raportowanie w poniedziałki wszystkich płatności kartowych ludności, niezależnie od ich kwoty.
Zgodnie z tym dokumentem finansiści przesyłają do NBU dane dotyczące trzech rodzajów transakcji kartowych: przelewów P2P (kiedy osoby przekazują sobie nawzajem pieniądze), uzupełniania rachunków kredytowych, bieżących i depozytowych z rachunków (za pośrednictwem aplikacji/stron internetowych) i odwrotnie, i płatności w Internecie. W sprawie płatności internetowych NBU zwrócił się z prośbą o szczegółowe informacje zawierające numery rachunków kart, z których będą dokonywane płatności, a także informacje o odbiorcach – EDRPOU platformy/sklepu internetowego, liczbie płatności, wszystkich kwotach. Ponadto w kontekście wszystkich kart - wydanych zarówno przez banki ukraińskie, jak i zagraniczne. Ukraińskie banki obsługujące sprzedawców internetowych mają informacje o każdym.
Oznacza to, że nadzór bankowy jest gotowy sprawdzić każdego Ukraińca, który przekazuje darowiznę wolontariuszowi, ale nie może znaleźć sposobu, aby dowiedzieć się, kto i jak wziął prawie 6 milionów mikropożyczek z lombardów.
Dług dla wojska
Inny problem – wpadnięcie w pułapkę zadłużenia – jest bardziej złożony. Co kilka lat Narodowy Bank inicjuje zmiany w ustawodawstwie, które mają na celu uporządkowanie kredytów konsumenckich i „jakościowe zmniejszenie ciężaru zadłużenia na kredytobiorcę”. W grudniu organ regulacyjny lobbował za ustawą ograniczającą oprocentowanie mikrokredytów. Od 24 kwietnia tego roku istotny stał się kolejny limit: 1,5% dziennie - to wciąż ponad 500% rocznie. Ale to ograniczenie dotyczy instytucji finansowych udzielających mikropożyczek – generalnie oczekuje się stopniowego obniżania maksymalnej stawki na poziomie 1% dziennie całkowitej kwoty kredytu. Nie będzie to miało wpływu na lombardy. Według NBU średnioważone roczne oprocentowanie kredytów lombardowych na rok 2023 wyniosło 276,9%.
Jednak z jakiegoś powodu nadal można stracić całą pensję żołnierza w jeden dzień, a potem w kolejny, zaciągając pożyczkę online. Czy Narodowy Bank analizuje przepływ środków na rachunkach personelu wojskowego, czy widzi ten problem? I dotyczy to nie tylko obrońców Ukrainy, ale także wszystkich obywateli. Nie jest tajemnicą, że osoby grające w kasynach online najczęściej zaciągają mikropożyczki w nocy. Pożyczki jednodniowe stały się niemal odrębnym produktem, który jest odpowiednio sprzedawany. Dostępność pożyczek i dominacja kasyn online ostatecznie stają się powodem, dla którego czasami w lombardach pojawiają się datki od wolontariuszy.
Jednak uwaga Narodowego Banku Polskiego przesunęła się na reglany Power Banking, prezentacje nowych monet i banknotów. Niestety wartość nominalna tych pieniędzy jest zbyt mała, aby wykupić drony z zabezpieczenia.
