I o. Zastępca szefa Państwowej Służby Podatkowej Jewgienij Sokur, pod pozorem „cyfryzacji”, zamyka przedsiębiorstwa do czasu otrzymania odszkodowania. Z niektórymi przeszedłem już do drugiej i trzeciej rundy.
Deputowany Ludowy Ukrainy Daniił Getmantsev to postać, którą przedsiębiorcy (zwłaszcza mali i średni przedsiębiorcy) straszą swoje dzieci. To z Przewodniczącym Komisji ds. Finansów, Polityki Podatkowej i Celnej Rady Najwyższej Ukrainy podejmuje się wszelkie inicjatywy mające na celu zmianę zasad gry między państwem a biznesem, zwiększenie obciążeń podatkowych i zwiększenie możliwości nacisku ze strony organów regulacyjnych i organów ścigania agencje ds. przedsiębiorstw są powiązane. Getmantsev nie ukrywa, że „rozwiązuje sprawę” z fiskusem, korzystając z tzw. „prawa telefonicznego”.
Projekt ustawy nr 11416 o podwyższeniu podatków i opłat dla przedsiębiorców jest obecnie aktywnie dyskutowany w mediach. Do głównych inicjatyw należy podwyższenie stawki podatku wojskowego od dochodów osób fizycznych z 1,5% do 5%, wprowadzenie podatku wojskowego dla przedsiębiorców indywidualnych w wysokości 800 UAH miesięcznie, a także wprowadzenie podatek wojskowy dla osób prawnych i przedsiębiorców indywidualnych III grupy w wysokości 1% dochodu. Getmantsev jest jednym z głównych komentatorów i lobbystów tej ustawy, opowiada się jednak za zastąpieniem 1% podatku obrotowego podwyżką podatku VAT (do tego punktu osobno wrócimy poniżej).
A wzrost ten następuje nagle, pilnie, tłumaczony jedynie koniecznością zwiększenia wydatków na wojnę, bez realnych prób poprawy życia biznesu, ograniczenia korupcji w urzędach celnych, w służbie podatkowej i zmniejszenia presji sił bezpieczeństwa na przedsiębiorców. Jednocześnie Ukraina pozostaje na najgorszej pozycji w rankingu „piekielnego ustawodawstwa podatkowego” (Tax Hells Index z Fundacji 1841) – 4. miejsce w 2023 r. po 5. miejscu w 2022 r.
Dlaczego gęsi płaczą?
Getmantsev znany jest z używania wyrażenia „Sztuka zbierania podatków polega na skubaniu gęsi tak, aby nie krzyczała”. W 2024 roku ukraińscy biznesmeni zaczęli dodawać kontynuację:
- Ale gęś krzyczy!
- Och, to dlatego, że go pieprzę...
A ostatni czasownik najlepiej opisuje to, co dzieje się pomiędzy i. O. Zastępca Przewodniczącego Państwowej Służby Podatkowej Jewgienij Sokur i ukraiński biznes. Krótko mówiąc, ten urzędnik, który otrzymał stanowisko protegowanego Getmantsewa (który był jego asystentem), zamiast deklarowanej cyfryzacji procesów, włączył się w kompletny schemat ręcznego blokowania pracy przedsiębiorstw poprzez unieważnianie licencji. Biznes wie o tym od dawna, ale woli milczeć i przekazać określoną kwotę „okupu” w „kopercie”, aby wznowić produkcję. Są jednak tacy, którzy otwarcie mówią o istnieniu programu. Na przykład gorzelnie ogłosiły ten program już w 2022 r.
„Pozbawienie licencji nie opiera się na rzeczywistych naruszeniach, ale na zwykłej niespójności obowiązującego prawa” – relacjonuje „Informator” i podaje przykład gorzelni we wsi Krasnaja Słoboda w obwodzie kijowskim, która „od lat prowadzi działalność od 1881 przetrwał car, Hitler, bolszewicy i tym podobne. Niestety istnieje ryzyko, że Sokur i Getmantsev nie przeżyją”.
20 lutego podpisana przez Sokura Państwowa Służba Podatkowa wydała postanowienie o unieważnieniu licencji na produkcję alkoholu Krasnoslobodsky Distillery LLC. Powodem było to, że zdaniem inspektorów w przedsiębiorstwie zainstalowano niewystarczającą liczbę kamer.
Następnie problem został podniesiony nawet na poziomie Rady Najwyższej. Według szefowej parlamentarnej Tymczasowej Komisji Śledczej ds. Ochrony Inwestorów Galiny Yanchenko ustawa i regulacje nie wskazują, czym jest „cykl technologiczny” i na jakich „etapach produkcji”, na których należy zainstalować monitoring wideo.
W odpowiedzi na prośbę dziennikarza Państwowa Służba Skarbowa poinformowała, że „każde przedsiębiorstwo posiada indywidualny program instalowania całodobowych systemów monitoringu wizyjnego produkcji i sprzedaży alkoholu etylowego w składach akcyzowych, na terenie których produkowany jest alkohol etylowy .” Dziennikarze doszli do wniosku, że ta niepewność daje organom podatkowym wiele powodów do cofnięcia licencji w dowolnym momencie.
„Jutro na przykład przyjdą do nas urzędnicy skarbowi i zapytają: dlaczego nie macie kamer w toalecie? I co im powiemy? - zauważono w destylarni Krasnoslobodsky.
Ostatecznie firmie w sądzie udało się unieważnić nakaz Państwowej Służby Podatkowej o cofnięciu licencji, ale zajęło to ponad rok. W wyniku podobnych działań organów podatkowych w tym roku zatrzymały się także Bershad Lux (obwód winnicki), Destylarnia Kholminsky (obwód czernihowski) i Mezhiritsky Witamina Plant (obwód kirowogradzki).
„Nikt bezpośrednio nie żądał od nas łapówki. Mieli nadzieję, że sami zrozumiemy, co robić. Jesteśmy pewni, że gdybyśmy sami zaoferowali pieniądze fiskusowi (wiemy, że niektórzy z naszych kolegów to robią), licencja zostałaby nam natychmiast zwrócona. Ale nie zgodziliśmy się na to” – wyjaśniają producenci alkoholu.
W destylarni Krasnoslobodsky zauważają, że w wyniku działań organów podatkowych i osobiście Jewgienija Sokura budżet państwa stracił około 500 milionów hrywien w podatku akcyzowym z powodu przestoju zakładu. Właśnie tych pieniędzy brakuje w budżecie, dlatego Getmantsev uważa za konieczne podniesienie podatków.
„I myślisz, że ktoś powstrzymał wymuszenie, grożąc zablokowaniem licencji? Oczywiście nie! Niektórzy przyszli po niego drugi raz, inni trzeci – mówi nasza rozmówczyni, związana z branżą produkującą alkohole.
Oprócz gorzelni PJSC Ukrtatnafta zaskarżyła do sądu działania organów podatkowych zmierzające do cofnięcia licencji. Ponadto przeciwko Sokurowi wszczęto postępowanie karne w związku z utrudnianiem zadań mobilizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej w zakresie produkcji i dostaw paliwa na potrzeby wojska.
Sprawa została wszczęta na podstawie części 3 art. 365 Kodeksu karnego Ukrainy – za nadużycie uprawnień służbowych. Sokur wydał dwa identyczne zarządzenia z dnia 26 października 2022 r., na mocy których PJSC Ukrtatnafta została pozbawiona licencji. Dokumenty miały ten sam numer i datę, ale podstawy cofnięcia licencji były różne. Jednym z nich jest odmowa spółki, rzekomo bezpodstawna, zezwolenia urzędnikom podatkowym na przeprowadzenie kontroli. W drugim – niezapłacenie kolejnej opłaty licencyjnej w terminie 30 dni od dnia zawieszenia licencji.
Sokur jest jedynie „wypełniaczem” Getmantseva
Gabinet Ministrów powołał na stanowisko pełniącego obowiązki Jewgienija Sokura Zastępca Szefa Państwowej Służby Skarbowej w maju 2022 r., jednak od tego czasu nie znajdziecie o nim informacji na oficjalnym portalu podatkowym. W dziale „Instrukcja” nie ma nawet zdjęcia.
Powołanie Sokura ma miejsce w przypadku, gdy osoba bez odpowiedniego doświadczenia, ale mająca status byłego asystenta Getmantsewa, znalazła się na odpowiedzialnym stanowisku. W 2023 roku, rok po nominacji Sokura, Getmantsev oświadczył, że „nie było kandydatów na to stanowisko”, ale nawet wtedy nie potrafił wyjaśnić, czym Sokur zajmuje się w Państwowej Służbie Skarbowej i jakie są jego obowiązki funkcjonalne.
Sokur doszedł do władzy tą samą drogą, którą kiedyś pokonali hetmani – od asystenta, przez posła ludowego, po wysokiego urzędnika. Jedynie Getmantsev był asystentem zastępcy Ludowego Władimira Siwkowicza, podejrzanego w lipcu 2022 r. o zdradę stanu przez SBI. Getmantsev pracował także dla firmy Sivkovicha i zapewniał jej wsparcie prawne.
Po nominacji Sokur od razu wdał się w skandal z masowym ręcznym blokowaniem faktur podatkowych, których można było się pozbyć za 1% wskazanej na nich całkowitej kwoty. Skandal wybuchł po tym, jak Państwowe Biuro Śledcze przyłapało na gorącym uczynku dwóch naczelników podatków obwodu kirowogradzkiego na braniu łapówki, a podczas przeszukania ich miejsca zamieszkania znaleziono kolejne miliony hrywien „czarnej gotówki”. Według Niny Yuzhaniny, członkini Komisji Finansów, Polityki Podatkowej i Celnej, 47,7% przedsiębiorstw borykało się z problemem blokowania faktur podatkowych.
„Evgeniy Sokur jest odpowiedzialny za blokowanie faktur na terenie całego kraju. Pełniący obowiązki zastępcy przewodniczącego Państwowej Służby Skarbowej. Oficjalnie nadzoruje także pobór akcyzy, kary biznesowe – czyli wszystkie najbardziej skandaliczne obszary” – mówi fabuła projektu „Penny”.
Aby zatuszować jawnie korupcyjny powód nominacji, Getmantsev i Sokur rozpoczęli kampanię PR, w której przedstawili tego ostatniego jako młodego reformatora promującego cyfryzację urzędu skarbowego (przy zachowaniu praktyki zarządzania ręcznego). W ten sposób sługa Getmantsewa obiecał „uderzyć w korupcję poprzez cyfryzację” - uruchomić system elektroniczny, który rzekomo złamie wszystkie istniejące schematy. Pozostała jednak obietnicą bez terminów, obowiązków i wykonawców.
Jednym z najbardziej znanych przykładów wybielania Sokura była historia z sierpnia 2023 r. o rzekomo zaplanowanym i udaremnionym ataku na niego. Warto zauważyć, że pierwszą osobą, która o tym powiadomiła, nie była policja ani urząd skarbowy, ale osobiście Getmantsev. Podobno napastnicy próbowali „zemścić się” na Sokurze za „utratę interesów”. „Podejrzani” zostali nawet zatrzymani, ale sprawa ta nie zakończyła się niczym – pomimo jej ujawnienia „na gorąco”.
Jednocześnie Getmantsev próbuje zdystansować się od Sokura. Ostatni raz wystąpili razem publicznie na forum gospodarczym w czerwcu 2023 roku.
Mistrz 7%. Najważniejszym zadaniem Sokura dla Getmantsewa jest ochrona schematów VAT
Pomimo skandalizmu wyżej wymienionych schematów blokowania faktur podatkowych i bezpośredniego blokowania pracy przedsiębiorstw w wyniku unieważnienia licencji, najbardziej dochodowym „biznesem” w parze Getmantsev-Sokur są schematy dotyczące podatku od wartości dodanej ( FAKTURA VAT). W tym przypadku warto wspomnieć o zainteresowaniu Getmantsewa zastąpieniem w nowej ustawie 1% podatku od obrotu osób prawnych i przedsiębiorców indywidualnych III grupy podwyżką podatku VAT (a wielkość podwyżki jest w dalszym ciągu przedmiotem umowy). Im wyższa stawka VAT na Ukrainie, tym więcej osób takich jak Getmantsev, zajmujących się regulacją tych procesów, będzie można na tych programach zarobić.
Największe „zarobki” pochodzą ze zwrotów podatku VAT, które całkowicie zależą od decyzji podejmowanych ręcznie przez urzędników skarbowych. Bezpośrednie powiązania Getmantsewa z tymi schematami można prześledzić nie tylko poprzez Sokura, ale także byłą szefową kijowskiego urzędu skarbowego Oksanę Datii, której Getmantsev bronił nawet po zdemaskowaniu jej przez SBI za nielegalne wzbogacenie na kwotę co najmniej 1,4 mln dolarów. To właśnie jej lista życzeń była przedmiotem kpin Ukraińców w lutym 2023 roku – milion dolarów, sobolowe futro, drogie zegarki Breguet, wakacje na Malediwach i wysokie stanowisko w urzędzie skarbowym.
Według SBI Datiya za pieniądze podjęła decyzję o nieprzestrzeganiu kryteriów ryzyka podatnika w przypadku szeregu przedsiębiorstw, co sprowadziło w cień ponad 15 miliardów hrywien, a w innym odcinku brała udział w nielegalnych zwrotach podatku VAT, w wyniku czego ponad 30 miliardów hrywien wpadło do cienia obiegu.
Getmantsev bronił Datiyi, twierdząc, że nie ma potrzeby ponownego uruchamiania administracji podatkowej.
„Wszyscy wiedzą, że nie jest tajemnicą, że Getmantsev mianował także obecnego szefa służby podatkowej. I ma doskonały kontakt z tą zatrzymaną panią Datius. To nie jest tajemnica” – powiedział redaktor Censor.NET Jurij Butusow, zauważając, że odcinek z Datiusem to dopiero wierzchołek góry lodowej.
„Usunięcie firmy z listy ryzykownych kosztuje 3-4 tysiące dolarów. Przyspieszony zwrot białego podatku VAT kosztuje 10%, a czarnego około 30%. Cały system został zbudowany w taki sposób, że przedsiębiorca zmuszony był o coś zwrócić się do organów podatkowych. Na tym polega cała ekonomiczna logika korupcji” – wyjaśnił Andrij Dligach, przewodniczący Rady Koalicji Środowisk Biznesowych na rzecz Modernizacji Ukrainy.
Biznesmeni z różnych branż potwierdzają ceny podawane przez Dligacha, a także niezależnie twierdzą, że 7% działających programów zwrotu podatku VAT trafia bezpośrednio do Getmantseva. Dlatego Getmantsev jest zainteresowany zachowaniem istniejącej sieci „swoich” doradców podatkowych, nad którymi stoi jego sługa Sokur.
„Albo załóż majtki, albo zdejmij krzyż”
Schemat z aktorstwem urzędnicy skarbowi, w tym Evgeniy Sokur na najwyższym szczeblu kierowniczym, pozwalają Getmantsevowi kontrolować przepływy i schematy finansowe. Żądania biznesu usunięcia ze stanowisk Getmantsewa czy Sokura, mimo wszelkich skandalów, pozostają ignorowane przez Gabinet Ministrów, Kancelarię Prezydenta i kierownictwo parlamentu. Sokur w statusie i. O. pracuje już ponad dwa lata i jakimi osiągnięciami może się pochwalić na swoim stanowisku? Dziesiątki zamkniętych przedsiębiorstw i miliardy, które ukraiński budżet stracił w czasie wojny?
Jednocześnie Getmantsev lobbuje na rzecz zwiększenia obciążeń podatkowych przedsiębiorstw i obywateli, co od razu przełoży się na poziom cen towarów i usług, zyskując większe możliwości dla systemów zwrotu podatku VAT, które Sokur będzie w dalszym ciągu tuszował, stawiając presję na przedsiębiorstwa i przedsiębiorców, którzy decydują się nie milczeć. Z jednej strony bajki o interesie państwa, z drugiej czarne intrygi, łapówki, zamykanie firm i utrata podatków. Jak w starym dowcipie, kiedy stróże prawa podczas obławy zastali w saunie księdza z dziewczynami łatwych cnót, a w operze powiedzieli: „Kochana, albo załóż majtki, albo zdejmij krzyż”.
I dopóki Sokur pozostanie na czele służby podatkowej, żadne „kosmetyczne” reformy i zmiany nie przyćmią skorumpowanej istoty istniejącego systemu.
Jest jeszcze jeden interesujący punkt w tej historii – czy prezydent Zełenski wie o tych wszystkich nielegalnych i oszukańczych oszustwach, głównie związanych z podatkiem VAT, popełnianych przez Getmantsewa i Sokura? Jeśli nie, to co i, co najważniejsze, gdzie ci wykwalifikowani skubacze gęsi zakończą swoją działalność?!
