Kto produkuje leki dla Ukraińców, ale stara się pozostać w cieniu.
Ukraiński rynek farmaceutyczny jest obecnie własnością kilku największych firm zajmujących się produkcją i sprzedażą leków. Ale pomimo swojej „wagi” nie można ich nazwać monopolistami, skoro na tym obszarze działa co najmniej 100 firm.
„Yuria-Pharm” – miliardy w przetargach państwowych
Niewątpliwie najważniejszym graczem „drugiego” rzędu rynku farmaceutycznego, choć nie zaliczanym do TOP 3 liderów branży, ale wyraźnie nie niższym niż TOP 5, jest firma Yuria-Pharm. Założona w 1990 roku jako małe przedsiębiorstwo „Centrum Medyczne M.T.K.”, „Yuria-Pharm” przeszła standardową ścieżkę krajowego biznesu od świadczenia usług do produkcji własnych leków.
W rezultacie Yuria-Pharm dzisiaj, według serwisu analitycznego YouControl, to grupa spółek złożona z 18 firm zajmujących się produkcją leków i ich sprzedażą. Jeśli jesteś leczony w szpitalu publicznym, jest bardzo prawdopodobne, że roztwór do kroplówki zostanie u niego zakupiony.
Na stronie internetowej firmy opisano siebie jako producenta 290 milionów jednostek leków rocznie (kolejne 33 miliony produkowane są we Włoszech) na 48 liniach produkcyjnych z udziałem w rynku wynoszącym 3,3%, co biorąc pod uwagę dużą liczbę producentów, jest bardzo przyzwoite.
Z prawnego punktu widzenia praca Yuria-Pharm koncentruje się w 2 największych firmach:
— Yuria-Pharm LLC, zajmująca się produkcją leków;
— Spółka z oo „Centrum Medyczne M.T.K.” zajmująca się sprzedażą leków.
Poprawiają się wyniki finansowe obu spółek. Tym samym na koniec 2023 roku Yuria-Pharm LLC pozyskała 4,8 mld UAH, czyli jeszcze więcej niż w przedwojennym 2021 roku (4,56 mld UAH). LLC „Centrum Medyczne M.T.K.” zyskała w latach 2023 i 2021 4,2 miliarda i 4 miliardy hrywien.
Jednocześnie, jak donoszą media, „Centrum Medyczne M.T.K.” jest dostawcą nr 1 leków dla państwa. I tak w czasie wojny dostawy wyniosły 3,28 miliarda hrywien. W sumie, jak podaje serwis Claris-Project, spółka wygrała przetargi o wartości 8 miliardów hrywien.
Jednak cały ten sukces ma swoją ciemną stronę. Niektórzy uważają, że „Centrum Medyczne M.T.K” „negocjuje” z poszczególnymi wojewódzkimi placówkami medycznymi. Na przykład w Prilukach szpital miejski z jakiegoś powodu kupił od firmy leki o wartości 170 tysięcy hrywien, choć nie było to konieczne.
Zarówno Yuria-Pharm LLC, jak i Medical Center M.T.K. LLC są objęte postępowaniem karnym pod numerem 420210000000000031. Według dochodzenia urzędnicy firmy zarejestrowali w Serbii firmę, która kupowała leki w Indiach po 12,5 euro za 1 kg, sprzedawane przez Yuria-Pharm and Medical Centrum M.T.K. 30,5 euro za sztukę. Tym samym ukraińskie firmy wycofały środki za granicę, unikając podatków na Ukrainie. Skutek jest taki, że w ciągu zaledwie roku do budżetu państwa nie trafiło 72 mln hrywien. A w rejestrach sądowych dla obu spółek toczy się więcej niż jedno postępowanie karne.
Jest jednak mało prawdopodobne, aby przerodziło się to w coś więcej, a właściciele firmy nie powinni się niczego obawiać. Nawiasem mówiąc, Yuria-Pharm można słusznie nazwać przedsiębiorstwem rodzinnym, ponieważ jego właścicielami są Nikołaj Gumenyuk, lekarz najwyższej kategorii, doktor nauk medycznych, profesor, założyciel firmy, jego żona Galina Gumenyuk, córka Natalia Derkach, i zięć Dmitrij Derkach.
To prawda, że w Internecie można znaleźć informację, że współwłaścicielem cienia Yuria-Pharm jest znany ukraiński pulmonolog, główny fizjolog Ministerstwa Zdrowia, dyrektor Instytutu Ftyzjologii i Pulmonologii im. F.G. Janowski akademik NAMNU Jurij Iwanowicz Feszczenko. Sądząc jednak po sukcesach firmy w przetargach państwowych, powiązania firmy sięgają znacznie wyżej.
Kijowskie Zakłady Witaminowe – kanadyjski biznes na Ukrainie
Ponad 75 lat historii, ponad 120 rodzajów produkowanych leków i stały wzrost przychodów nawet w czasie wojny – to Kijowskie Zakłady Witaminowe, których właścicielem jest kanadyjski biznesmen Maxim Martin.
Przedsiębiorstwo wydaje się dość nietypowe dla Ukrainy – nie ma wokół niego wielkich skandalów i nazwisk, firma nie sprzedaje państwu prawie nic, a jej dochody rosną. Tym samym z 3 miliardów 37 milionów UAH w 2021 roku Kijowskie Zakłady Witamin zwiększyły swoje przychody do 4,3 miliarda UAH. w 2023 r. Prawdopodobnie wzrosło zapotrzebowanie na witaminy, które stanowią aż 90% produktów firmy.
Biopharma Plasma LLC - „krwawy” biznes Wasilija Chmielnickiego
Spółka, w 90% należąca do cypryjskiej spółki Biopharma Plasma Limited i w 10% do zamkniętego funduszu inwestycyjnego Indent, według YouControl, należy do grupy UFuture byłego posła ludowego Wasilija Chmielnickiego.
Na ukraińskim rynku farmaceutycznym firma zajmuje się zakupem osocza oraz produkcją preparatów krwiopochodnych. I trzeba powiedzieć, że w warunkach wojennych rozwija się taki specyficzny biznes.
Tym samym w 2023 roku spółka zarobiła 2,22 miliarda hrywien, czyli prawie 2 razy więcej niż w 2022 roku (1,18 miliarda) i 1,5 razy więcej niż w przedwojennym 2021 roku (1,55 miliarda). Jednocześnie w latach 2022-2023 Biopharma Plasma dostarczyła państwu leki o wartości 734 mln UAH, z czego w ubiegłym roku 500 mln UAH. W sumie firma odniosła zwycięstwa o łącznej wartości 1,48 miliarda hrywien. Co więcej, jak donoszą media, firma woli sprzedawać państwu leki po szybko rosnących cenach, które w ciągu roku mogą wzrosnąć 1,5 razy.
Również w 2021 roku Biopharma Plasma była zaangażowana w postępowanie karne w związku z eksportem leków na bazie krwi z Ukrainy, który przekroczył oficjalne wolumeny. Ale śledztwo nie było w stanie niczego udowodnić.
Borszczagowskie Zakłady Chemiczno-Farmaceutyczne – zwiększa dochody i walczy z Darnicą
W 1947 r. pod Kijowem rozpoczęły działalność zakłady chemiczno-farmaceutyczne Borszczagowskiego, których historia była bardzo trudna – 30 lat później weszły w skład stowarzyszenia farmaceutycznego Darnitsa. W latach 90. na jej bazie utworzono spółkę joint venture, która następnie zbankrutowała.
Trudna historia przedsiębiorstwa znalazła odzwierciedlenie w jego strukturze właścicielskiej – obecnie 31,8% akcji należy do giganta farmaceutycznego Darnitsa, którego właścicielem jest były poseł ludowy Gleb Zagorij. Pozostali właściciele ukrywają się za rozproszonymi spółkami offshore z Cypru i Brytyjskich Wysp Dziewiczych. A sądząc po oskarżeniach kierowanych pod adresem Darnitsy na oficjalnej stronie zakładu o próbę przejęcia kontroli nad przedsiębiorstwem, sytuacja wspólników układa się źle.
Podobnie jak inne firmy farmaceutyczne, Zakłady Chemiczno-Farmaceutyczne Borszczagowski są oskarżonym w postępowaniu karnym, chociaż stanowiskiem samego przedsiębiorstwa jest uporządkowany charakter oskarżeń Darnicy.
„Lekhim” – rentowność spadła trzykrotnie
Pomimo zapotrzebowania na leki w czasie wojny nie wszystkim firmom udało się odzyskać swoje pozycje. Wręcz przeciwnie, grupa spółek Lekhim znacząco pogorszyła swoją pozycję, według niektórych wskaźników ponad trzykrotnie.
W skład firmy wchodzi 6 spółek, w tym 2 za granicą, a w spółkach ukraińskich pracowało ponad 1000 pracowników. Główną strukturą jest PrJSC Lekhim, która faktycznie sprzedaje leki i zarządza głównymi przepływami finansowymi. Jeśli porównamy przychody spółki, w porównaniu z rokiem 2021 spadły one ponad trzykrotnie – do 1,75 miliarda hrywien.
Jednocześnie wskaźniki części produkcyjnej grupy nie spadły tak bardzo - w PJSC Lekhim-Charków z 849 mln do 560 mln UAH odpowiednio w 2021 i 2023 r., a PJSC Tekhnolog nawet zwiększył przychody z 633 do 710 mln UAH za ten sam okres.
Nie jest jasne, co jest przyczyną tak gwałtownego spadku, ponieważ właściciel firmy Walery Pieczajew to doświadczony menedżer, który w czasach sowieckich przeszedł drogę od zwykłego pracownika do szefa wciąż państwowego koncernu Ukrmedbioprom .
JV „Sperko Ukraina” – hiszpańska firma z cypryjskimi korzeniami
Kolejny odnoszący sukcesy przedstawiciel kapitału zagranicznego w ukraińskim biznesie farmaceutycznym, tym razem hiszpańskim. To prawda, pomimo nazwy, firma formalnie jest w całości własnością cypryjskiej firmy Lux Pharma Participation Ltd.
Biznes spółki idzie w górę; po spadku w 2022 r. przychody Sperko Ukraine w 2023 r. przekroczyły przedwojenne dane – 1,25 mld UAH. wobec 984 mln UAH. w 2021 r. W sumie firma działa na Ukrainie od ponad 20 lat.
Co ciekawe, firma jest zaangażowana w jedno z postępowań karnych w związku z ucieczką mężczyzn w wieku poborowym z Ukrainy – pracownicy firmy mogli wyjechać z Ukrainy w podróży służbowej.
„Lubnyfarm” połtawskiego bankiera Aleksandra Niekrasowa – dochody rosną
Właściciel banku Połtawa, Aleksander Niekrasow, z powodzeniem łączy w swoim rodzinnym regionie kilka rodzajów działalności, w tym farmakologiczną. W jego grupie znajdują się 3 przedsiębiorstwa: produkcja w działających od 1932 roku zakładach Lubnyfarm, handel hurtowy w Poltavfarmholding i handel detaliczny w Poltava Medicines LLC.
Jak wyliczył „Komentarze”, te 3 spółki zarobiły w 2023 roku około 713,4 mln UAH, z czego Lubnyfarm JSC przypadło na 560 mln. Możliwe jednak, że sukces branży farmaceutycznej bankiera można wytłumaczyć faktem, że faktycznie są w nią zaangażowani jego synowie Konstantin i Leonid - 84% przedsiębiorstwa jest na nich zarejestrowane.
Sam przedsiębiorca miał kiedyś ambicje polityczne i dwukrotnie próbował dostać się do Rady Najwyższej w wyborach w 2002 i 2006 roku, ale w obu przypadkach bez powodzenia. Od tego czasu Niekrasow senior i jego synowie milczą i nie przyciągają uwagi mediów.
Unipharma – setki milionów na antyseptykach i aerozolach
Holding medyczny Unipharma należy do mało znanych biznesmenów Arkadego Polanowskiego i Igora Barkowskiego. Założony w 1992 roku holding jest dziś reprezentowany przez produkcję leków w 2 fabrykach - „Ternopharm” (Tarnopol) i „Micropharm” (Charków), sieć aptek i prywatna klinika.
Na koniec 2023 roku Ternopharm i Micropharm zarobiły więcej niż przed wojną – 338,5 mln UAH i 196,3 mln UAH. wobec 266,2 i 134,4 mln UAH. w 2021=
Zakład Krasnaja Zwiezda to firma farmaceutyczna zastępcy Charkowa Siergieja Kucenko
Charkowskie Zakłady Chemiczno-farmaceutyczne „Czerwona Gwiazda” nie straciły swojej nazwy w ramach dekomunizacji i pomimo pierwszorzędnego statusu miasta, zwiększają swoją rentowność – na koniec 2023 roku 348,4 mln UAH (313,1 mln UAH w 2021).
Właścicielem zakładu jest były zastępca Rady Miejskiej Charkowa Siergiej Kutsenko, którego grupa Fito-lek zajmuje się farmaceutyką i nieruchomościami. Ale dla samego biznesmena farmacja jest wyraźnie bliższa, bo ma wykształcenie medyczne, a w Red Star pracował przez 5 lat, zanim zaczął biznes i wrócił do przedsiębiorstwa jako jego właściciel. Jednocześnie praktykę farmaceutyczną przeplata z teorią, będąc autorem szeregu prac naukowych.
Podobnie jak Aleksander Niekrasow z Połtawy, Kucenko nie jest obcy polityce, ale odnosi znacznie większe sukcesy, ponieważ był zastępcą rady miejskiej w swoim rodzinnym Charkowie z ramienia Eurosolidarności. Co prawda w 2019 r. omal nie stracił mandatu, bo wspierał rozważenie kwestii przywrócenia nazwy Alei „Marszałka Żukowa” w Charkowie. Później sam zrezygnował, koncentrując się na biznesie.
Jak łatwo zauważyć, biznes farmaceutyczny na Ukrainie ma wiele cech:
— nie ma na niej ani jednego monopolisty, ani nawet grupy kilku firm. Jest mnóstwo niezależnych graczy, którzy są w stanie zarobić pieniądze i bronić swoich interesów;
— w większości biznes farmaceutyczny radzi sobie bez głośnych skandalów, co jest nawet dziwne za tak duże pieniądze;
— wszyscy duzi gracze wolą nie tylko produkować, ale także sprzedawać leki, tworząc całe łańcuchy finansowe, dlatego bardzo trudno jest zrozumieć rzeczywiste dochody biznesmenów farmaceutycznych.
