Grunty pod zieloną energię i wykorzystanie gruntów na terenie obwodu lwowskiego dzierżawią firmy powiązane z posłami i urzędnikami
Ocena firm, które w ostatnich latach otrzymały najwięcej gruntów pod energetykę odnawialną i obiekty górnictwa podziemnego w obwodzie lwowskim. Część z nich okazała się kojarzona ze znanymi politykami.
W celu przeprowadzenia tego badania dziennikarze NGL.media zwrócili się do Lwowskiej Obwodowej Administracji Wojskowej (LOMA) z prośbą o udostępnienie informacji na temat wszystkich zamówień na lata 2018-2024 dotyczących dzierżawy działek pod budowę i utrzymanie elektrowni wiatrowych i słonecznych, jak oraz dzierżawa działek związanych z użytkowaniem podłoża.
W odpowiedzi otrzymali kopie dokumentów za lata 2018-2021, a także zapewnienia z LOG, że od końca maja 2021 r. nie wydano już żadnych stosownych zarządzeń.
Okazało się to jednak nieprawdą. 31 maja ubiegłego roku LOVA wydzierżawiła na 20 lat prawie 5 hektarów w pobliżu autostrady Kijów-Chop w obwodzie stryjskim spółce Horizons Drilling Company LLC. Z jakiegoś powodu LOVA postanowiła to ukryć, choć decyzja została opublikowana na oficjalnej stronie internetowej, a nawet została opisana w wiadomościach. Prawdopodobnie wynika to z faktu, że właścicielem Horizons jest Zinovy Kozitsky, ojciec prezesa LOVA Maxima Kozitsky'ego.
Po tym, jak NGL.media odkryła taką selektywność w przekazywaniu informacji, dziennikarze postanowili porównać kopie dokumentów dostarczonych przez LOVA z tymi opublikowanymi na jej oficjalnej stronie internetowej. Pomogło to w uzyskaniu trzech kolejnych zleceń w sprawie przekazania terenów pod elektrownie i użytkowania gruntu różnym spółkom publicznym i prywatnym, których LOVA z nieznanych powodów nie przedstawiła w odpowiedzi na wniosek.
Spółkami tymi okazały się przedsiębiorstwa państwowe Kopalnia Zarechnaya, Truskavets Medical Waters LLC i Wind Power GIS LLC.
Do 2020 roku spółka Truskavets Medical Waters należała do osób z kręgu byłego lidera regionalnego Jurija Bojki. Teraz jego beneficjentami są były zastępca głównego prokuratora wojskowego Anatolija Matiosa Włodzimierz Żerbicki i mieszkanka obwodu kijowskiego Swietłana Kornijko.
W 2015 roku to Żerbicki prowadził śledztwo w sprawie transakcji oligarchy Siergieja Kurczenki na gazie skroplonym, którego jednym ze wspólników był Jurij Bojko. Jednak prokuratura nigdy nie znalazła oficjalnych dowodów na zaangażowanie Bojki; Żerbicki wkrótce przeszedł na emeryturę, a kilka lat później nagle stał się właścicielem udziałów w Truskawcu Wody Uzdrawiające. Po tym Prokuratura Generalna wszczęła nawet postępowanie przeciwko jego byłemu współpracownikowi, podejrzewając, że zmiana właścicieli firmy może być rodzajem łapówki.
Właścicielem spółki Wind Power GIS LLC, która inwestuje w budowę elektrowni wiatrowych, jest lwowski biznesmen Iwan Torski. W latach 2011-2012 znajdował się na liście najbogatszych Ukraińców, jego ówczesny majątek szacowano na ponad 300 mln dolarów. W 2006 i 2007 roku Torsky dwukrotnie próbował zostać deputowanym do Rady Najwyższej, ale za każdym razem bezskutecznie.
Najwięksi najemcy
Najwięcej działek – ponad 115 ha – w latach 2018-2021. wynajmowane pod budowę elektrowni słonecznych firmom z grupy braci Dubnevich. Bohdan Dubnevich stoi obecnie na czele gminy Sołonkiw pod Lwowem, a jego młodszy brat Jarosław Dubnevich znajduje się na międzynarodowej liście osób poszukiwanych pod zarzutem defraudacji środków publicznych.
Na drugim miejscu pod względem powierzchni dzierżawionych gruntów znajdują się Smerechanskaya Wind Farm LLC i Karpatskaya Wind Farm LLC. Ich beneficjentami, poprzez cypryjską spółkę Plotsun Holdings Limited, są dyrektor Igor Ronchevich i obywatel Szwajcarii Anton Daniel Wyss.
Według OpenCorporates nazwisko Anton Wyss pojawia się w ponad stu spółkach offshore na Cyprze i w Panamie. Prawdopodobnie jest to tylko nominalny właściciel. Prawdziwym inwestorem w budowę farm wiatrowych Karpatia i Smereczańska jest ukraiński przedsiębiorca Igor Jankowski, syn byłego deputowanego ludowego regionu Nikołaja Jankowskiego.
Trzecie miejsce w rankingu zajęła spółka Sky Energy Ukraine LLC, która w 2018 roku otrzymała dzierżawę działki o powierzchni 26,4 ha. Jednak w zeszłym roku sąd rozwiązał tę umowę i zwrócił grunt Radzie Miejskiej Nowojaworowskiego, ponieważ spółka nie płaciła czynszu i nie rozpoczęła budowy elektrowni.
Według YouControl spółka Sky Energy Ukraine wchodzi w skład grupy lwowskich biznesmenów Oresta i Rusłana Peczenko. Orest Peczenko był dwukrotnie wybierany na zastępcę Rady Miejskiej Lwowa w latach 2010 i 2020, a od 2017 r. jest członkiem komitetu wykonawczego Rady Miejskiej.
Los Kozickiego
Jeśli mówimy o Zinowi Kozickim, ojcu obecnego szefa LOVA, to w rankingu najemców działek pod zieloną energię zajmuje dopiero szóste miejsce. Od 2018 roku LOVA przekazała swoim spółkom 20 działek o łącznej powierzchni 8,3 ha. Zamówienia na 18 z tych 20 obiektów wydano już za prezydentury jego syna Maksyma Kozickiego. Warto jednak zaznaczyć, że była to kontynuacja wcześniejszych umów najmu – na początku 2016 roku te same tereny pod budowę farmy wiatrowej Oriv przeznaczyła spółka LOVA pod przewodnictwem Olega Sinyutki.
Należy pamiętać, że pozyskanie gruntu to długotrwały proces. Jeżeli żądany teren nie został jeszcze utworzony i nie ma numeru katastralnego, firma musi najpierw wystąpić do administracji regionalnej o pozwolenie na opracowanie projektu działki, sporządzić dokumentację zagospodarowania przestrzennego i zarejestrować ją w Państwowym Geokadastrze, a dopiero potem zapytaj o leasing.
Założyliśmy, że po objęciu przez Maksyma Kozickiego stanowiska prezesa LOVA w lutym 2020 r. firmy jego ojca mogły zaobserwować gwałtowny wzrost liczby pozwoleń na realizację projektów; po prostu nie zdążyły jeszcze skompletować pozostałych dokumentów. Ale ta hipoteza nie została potwierdzona. W ciągu ostatnich pięciu lat Zinovy Kozitsky otrzymał tylko dwa takie zezwolenia: jedno od Sinyutki, drugie podpisane przez jego syna. Liderami pod względem liczby zezwoleń na realizację projektów podziału gruntów ponownie byli bracia Dubnevich.
Użytkownicy podłoża
Jeśli mówimy o górnictwie, to ten rynek w obwodzie lwowskim jest podzielony pomiędzy zupełnie różnych graczy. Największym z nich jest państwo - w ciągu ostatnich pięciu lat LOVA przekazała przedsiębiorstwu państwowemu Kopalnia Zarechnaya i PJSC Ukrnafta w dzierżawę lub stałe użytkowanie prawie 41 hektarów ziemi.
Warto zaznaczyć, że w momencie podpisywania umowy dzierżawy Ukrnafta była jedynie półpaństwowa – drugi co do wielkości pakiet akcji posiadał oligarcha Igor Kołomojski. Jednak pod koniec 2022 roku Komisja Papierów Wartościowych wymusiła przeniesienie prywatnych akcji na rzecz Ministerstwa Obrony Narodowej.
Kolejnym liderem pod względem powierzchni najmu jest Stryjski Zakład Kruszenia i Przesiewania Żwiru Sp. W 2019 roku spółka otrzymała dzierżawę ponad 28 hektarów pod zagospodarowanie złoża piasku i żwiru. Należała wówczas do byłych posłów rad powiatowych Stryjski i Gorodok Roman Gladiy i Emelyan Dunas. Jednak latem ubiegłego roku został przepisany do Władimira Liseiko i Zoryany Naumenko.
Pierwszą trójkę liderów rankingu Girprom LLC uzupełniają Michaił Błoński i Igor Turchinyak. Spółka ta dzierżawi 7,7 ha gruntów pod wydobycie piasku w obwodzie żółkowskim.
„Firma wiertnicza Horizons Zinovy Kozitsky'ego znalazła się dopiero na czwartym miejscu. Warto jednak zauważyć, że po tym, jak Maksym Kozitski stanął na czele lwowskiego OVA, sytuacja firmy potoczyła się lepiej – w końcu pod jego kierownictwem wynajęła obie działki o łącznej powierzchni 7,4 ha.
LOVA przekazała spółce Horizons w 2021 r. pierwsze 2,4 hektara w celu postawienia i eksploatacji budynków związanych z wykorzystaniem podłoża gruntowego. Kolejne 5 hektarów w okolicy, o których LOVA w odpowiedzi na prośbę postanowiła przemilczeć, zostało przekazanych w 2023 roku. Odpowiednie zarządzenia podpisał pierwszy zastępca przewodniczącego LOVA Andrei Godik.
