Prywatyzacja na małą skalę przyniosła w ciągu roku do budżetu państwa 4 miliardy hrywien. To dobra pomoc we wzmacnianiu zdolności obronnych Ukrainy. Gabinet Ministrów obiecuje także odblokowanie większej prywatyzacji. Nie wiadomo jednak, czy stanie się to przed zniesieniem stanu wojennego.
Wznowienie prywatyzacji okazało się krokiem całkiem udanym. Według Funduszu Mienia Państwowego (SPF) przez 9 miesięcy 2023 roku do budżetu państwa z prywatyzacji wpłynęło 2,7 mld hrywien. To trzykrotnie więcej niż w analogicznych okresach lat przedwojennych. Od września 2022 roku, kiedy faktycznie odblokowano prywatyzację, dochody budżetu wyniosły 4 miliardy hrywien.
Łączna liczba obiektów i aktywów, które SPF sprywatyzowała od początku 2023 roku, przekroczyła 300, a liczba uczestników aukcji prywatyzacyjnych przekroczyła 1600.
Na razie pod młotek idą małe i średnie obiekty o wartości do 250 mln hrywien. Są to głównie przedsiębiorstwa „martwe” oraz nieruchomości administracyjne, które wykorzystywane są jako platforma do uruchamiania nowych biznesów.
Jednocześnie ciągle odkładane jest rozpoczęcie zakrojonej na szeroką skalę prywatyzacji, która obejmuje duże przedsiębiorstwa strategiczne.
Na jakie obiekty prywatyzacji jest zapotrzebowanie?
Co miesiąc SPF wystawia na sprzedaż 40-50 różnych przedmiotów i aktywów. W związku z tym co tydzień Fundusz organizuje kilkanaście aukcji prywatyzacyjnych. Oczywiście nie wszystkie z nich kończą się sukcesem. Ale średnio Państwowy Fundusz zasila budżet państwa kwotą od 50 do 200 milionów hrywien tygodniowo.
Wszystko zależy od tego, co się sprzedaje. Jak pokazuje praktyka, najwięcej osób chce kupować gorzelnie, kompleksy nieruchomości (EIC), aktywa sektora rolno-przemysłowego (fabryki chleba, windy) i przedsiębiorstwa wydobywcze, a także nieruchomości niemieszkalne (od budynków administracyjnych i biurowych po sanatoria , hotele i ośrodki wypoczynkowe).
Według SPF ponad 60% działek sprzedanych w 2023 r. to nieruchomości komercyjne, które przedsiębiorcy odnawiają i wykorzystują do otwierania nowych sklepów, biur czy kawiarni.
Nawiasem mówiąc, konkurencja na aukcji to około 5 kandydatów. W ten sposób o jedną nieruchomość konkuruje wielu potencjalnych nabywców.
Jakie aktywa i przedmioty zostały już sprzedane?
W ramach małej prywatyzacji sprzedawane są głównie obiekty niepracujące i problematyczne. Są to przedsiębiorstwa w stanie upadłości lub przedsiębiorstwa państwowe, które posiadają duże długi i są zaangażowane w sprawy karne i sądowe.
Od września 2022 roku największymi obiektami sprzedanymi w ramach prywatyzacji były:
- Hotel „Ermitaż” (Kijów) – 311 mln UAH;
- Przedsiębiorstwo Państwowe „Ukroboronresursy” (Kijów) – 210 mln UAH;
- SE „Rivnetorf” (obwód rówieński) – 205 mln UAH;
- Port Morski „Ust-Dunajsk” (obwód odeski) – 201 mln UAH;
- SA „Lwowska Fabryka Biżuterii” (Lwów) – 185 mln UAH;
- EIK SE „Volyntorf” (obwód wołyński) – 212 mln hrywien.
Jak na standardy małej prywatyzacji są to działki dość duże, które w dodatku sprzedano ze znacznym wzrostem ceny. Przykładowo cena wywoławcza hotelu Hermitage wynosiła 21 mln UAH, a cena wywoławcza portu Ust-Dunajsk 60 mln UAH.
Ale jak wspomniano powyżej, wraz z sprywatyzowanym aktywem nowy właściciel otrzymuje wiele zmartwień.
Bez remontu Hotel Hermitage nie będzie mógł wznowić działalności. Eksperci szacują, że na to trzeba zainwestować nawet 350-400 mln hrywien. Tak naprawdę jest to prawie tyle samo, ile wydano na jego zakup. Sprzedane przedsiębiorstwo państwowe Rivnetorf nie posiada specjalnego zezwolenia na wydobycie torfu, a ponadto zadłużenie spółki przekracza 7 mln UAH. A wraz z prywatyzacją Ust-Dunajska doszło do incydentu: Fundusz Majątku Państwowego omyłkowo sprzedał nie tylko to, co należało do państwa, ale także obiekty infrastrukturalne, które były już własnością prywatną.
Co jeszcze będzie sprzedawał Fundusz Majątku Państwowego?
Według stanu na 10 października plan prywatyzacji SPF obejmował łącznie ponad 1300 obiektów. Wśród aktywów, które zostaną sprzedane przed końcem października i początkiem listopada, jest nieco ponad 20 działek.
W szczególności 27 października Fundacja zorganizuje aukcję na prywatyzację ośrodka rekreacyjnego „Moryak”, który znajduje się w obwodzie odeskim. Jego cena wywoławcza wynosi 808 tys. UAH.
31 października odbędzie się aukcja sprzedaży EIC przedsiębiorstwa państwowego „Dneprolagrostandart” za cenę wywoławczą 109 tys. UAH.
Na 14 listopada planowana jest aukcja, na której zaoferowany zostanie budynek administracyjny w obwodzie lwowskim o powierzchni 131 m kw. Jego wstępna cena to 413 tys. UAH.
Ale największa partia to 50% + 1 udział w kapitale zakładowym przedsiębiorstwa Równe Zakłady Radiotechniczne. Aukcja odbędzie się 7 listopada, Fundusz Majątku Państwowego zamierza rozpocząć obrót za 121 mln UAH. Podobnie jak wiele innych obiektów, zakład nie funkcjonuje. Została zatrzymana w 2013 roku, a jakiś czas później ogłoszono upadłość.
Nawiasem mówiąc, prywatyzacja to nie tylko sprzedaż majątku państwowego, ale także dzierżawa majątku państwowego. Kwoty tam są oczywiście mniejsze. Jednak w ciągu zaledwie 9 miesięcy 2023 roku Fundusz Majątku Państwowego zgromadził z czynszów 572,1 mln hrywien i zawarł prawie 1,3 tys. nowych umów najmu. Tym samym SPF zrealizował plan pozyskania środków z czynszu o prawie 80%.
Perspektywy dużej prywatyzacji
Już latem Rada Ministrów przyjęła uchwałę nr 723, która ustala zasady przeprowadzania aukcji w ramach wielkoskalowej prywatyzacji w systemie „Prozorro.Sales”. Dokument określa kryteria, jakie powinny spełniać platformy internetowe, które będą mogły uczestniczyć w prywatyzacji na dużą skalę, a także przewiduje zmiany w mechanizmie aukcji, które eliminują ryzyko ich niepowodzenia.
Innymi słowy, przygotowania do ponownego rozpoczęcia prywatyzacji na dużą skalę wyraźnie trwają. Ponadto w październiku premier Denis Szmygal zapowiedział, że w nadchodzącym roku najprawdopodobniej zostanie wystawionych na sprzedaż pięć dużych projektów prywatyzacyjnych. Nieco wcześniej były szef Funduszu Majątku Państwowego Rustem Umerow powiedział, że wśród dużych przedsiębiorstw, które mogą zostać prywatyzowane, znajdują się Odeskie Zakłady Portowe (OPZ), Centrenergo, Zjednoczona Spółka Górniczo-Chemiczna (OGKhK) i Zaporoże Tytanowo- Roślina Magnezu. Według Umerowa prywatyzacja na dużą skalę może zwiększyć budżet państwa do 15 miliardów hrywien.
Otwarta pozostaje jednak kwestia prywatyzacji dużych przedsiębiorstw strategicznych. A prawdopodobieństwo jego wznowienia w dającej się przewidzieć przyszłości jest niezwykle niejasne.
Po pierwsze, ryzyko militarne jest bardzo wysokie, co jest głównym czynnikiem odstraszającym dużych inwestorów. Po drugie, projekt budżetu państwa na 2024 rok wskazuje, że wpływy z prywatyzacji wyniosą łącznie 4 miliardy hrywien. Taki wolumen może przynieść niewielka prywatyzacja i czynsz. Ale ta kwota wyraźnie nie wystarczy na sprzedaż dużych przedsiębiorstw.
