W czerwcu 2024 r., po długich oczekiwaniach i negocjacjach politycznych, Ukraina otrzymała zielone światło od Unii Europejskiej na rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych. Ten krok był historycznym momentem na drodze Ukrainy do integracji z rodziną europejską, ale otwiera jedynie nowy etap testów i reform.
Rozpoczęcie negocjacji w sprawie przystąpienia Ukrainy do UE: nowy etap integracji europejskiej Decydującą datą dla Ukrainy na drodze do Unii Europejskiej stał się 25 czerwca 2024 r., kiedy w Luksemburgu odbyła się historyczna konferencja międzyrządowa, na której Ukraina i UE Unia przedstawiła swoje delegacje do udziału w procesie negocjacyjnym. W tym dniu oficjalnie rozpoczęły się długo oczekiwane negocjacje w sprawie przystąpienia Ukrainy do UE.
Jednak pomimo zapowiedzi rozpoczęcia negocjacji i gratulacji ze strony Ursuli von der Leyen i Charlesa Michela „Financial Times” zauważył, że wydarzenie to najprawdopodobniej stanowi formalny początek nowego etapu na drodze Ukrainy do Unii Europejskiej, a głównym etapu prac nad tą kwestią nie należy spodziewać się wcześniej niż w roku 2025.
Na konferencji UE przedstawiła ramy negocjacyjne obejmujące 33 rozdziały sektorowe, zatwierdzone przez wszystkie 27 państw członkowskich UE. Ramy te staną się podstawą dostosowania ustawodawstwa krajowego Ukrainy do norm i standardów Unii Europejskiej w każdym indywidualnym obszarze. Negocjacje w sprawie otwarcia poszczególnych sekcji ram, które mają się rozpocząć w lipcu 2024 r., zostaną otwarte odrębną decyzją Rady UE, zapewniającą stopniowy postęp Ukrainy na drodze do członkostwa.
Na podstawie wyników spotkań dwustronnych Komisja Europejska przygotowuje regularne raporty na temat postępów Ukrainy w każdym sektorze. Umożliwi to śledzenie tempa postępów Ukrainy na tle innych państw kandydujących oraz zapewni przejrzystość i obiektywizm w ocenie reform.
Negocjacje będą kontynuowane do czasu, gdy Ukraina pomyślnie zakończy negocjacje w sprawie wszystkich 33 sekcji ram w określony sposób, a UE zamknie wszystkie rozdziały, potwierdzając gotowość Ukrainy do zostania pełnoprawnym członkiem. Po przedstawieniu pozytywnej opinii Komisji Europejskiej o powodzeniu negocjacji ratyfikacja umowy akcesyjnej nastąpi za jednomyślną zgodą parlamentarzystów europejskich i parlamentów narodowych wszystkich państw członkowskich UE oraz Ukrainy.
Reformy i wyzwania
Integracja europejska wymaga od Ukrainy przeprowadzenia głębokich reform strukturalnych we wszystkich obszarach życia kraju. W szczególności mówimy o reformie sądownictwa, walce z korupcją, modernizacji gospodarki, harmonizacji prawodawstwa ze standardami UE, ochronie praw mniejszości narodowych i wielu innych aspektach. Wdrożenie tych zmian będzie wymagało dużego wysiłku zarówno ze strony rządu, jak i całego społeczeństwa.
Przystąpienie Ukrainy do UE będzie miało także istotne konsekwencje dla gospodarki kraju. Otwiera to nowe możliwości dla ukraińskiego biznesu, w szczególności dostęp do dużego rynku europejskiego, atrakcyjność inwestycji zagranicznych oraz udział w europejskich programach rozwoju i innowacji. Jednocześnie dostosowanie się do europejskich standardów produkcji i handlu będzie wymagało od ukraińskich firm wydawania dużych pieniędzy i ponownego przemyślenia procesów biznesowych.
Perspektywa członkostwa w Unii Europejskiej otwiera przed Ukrainą nowe horyzonty rozwoju gospodarczego. Według raportu Narodowego Banku Ukrainy ze stycznia 2024 r. po przystąpieniu do UE ukraińska gospodarka może spodziewać się szybkiego wzrostu na poziomie 7% i realnego PKB na osobę w wysokości 15 500 dolarów, pod warunkiem wprowadzenia wszystkich niezbędnych reform.
Pozytywne perspektywy wynikają nie tylko z perspektywy wejścia do UE, ale także z „efektu oczekiwań”, który pobudza aktywność gospodarczą jeszcze przed faktycznym członkostwem. Analitycy NBU cytują badanie Camposa i in., z których wynika, że w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, które przystąpiły do UE w 2004 r., wydajność pracy i PKB na osobę w 2003 r. były średnio o prawie 10% wyższe niż w przypadku braku perspektywa wejścia.
Proces integracji z Unią Europejską wzmacnia także zagraniczne stosunki gospodarcze, pomaga przyciągnąć inwestycje i otwiera nowe rynki dla ukraińskich towarów i usług. Swobodny przepływ towarów, kapitału, usług i pracy z krajami członkowskimi UE stwarza warunki do rozwoju przedsiębiorczości i zwiększania konkurencyjności gospodarki narodowej.
Sektor rolniczy „przeszkodą”
Sektor rolniczy Ukrainy, będący jednym z filarów gospodarki kraju, może stać się przedmiotem specjalnych dyskusji podczas negocjacji akcesyjnych. Blokady granicy ukraińskiej przez polskich rolników i przewoźników, a także reakcja Unii Europejskiej na to, wskazują na potencjalne problemy, jakie mogą pojawić się w związku z dostępem ukraińskich produktów rolnych do rynku europejskiego.
Z drugiej strony integracja Ukrainy z Unią Europejską otwiera nowe perspektywy dla ukraińskiego sektora rolno-spożywczego. Jak zauważyła parlamentarna sekretarz stanu w niemieckim Ministerstwie Żywności i Rolnictwa Ophelia Nick podczas Międzynarodowej Konferencji w sprawie Odbudowy Ukrainy w Berlinie, integracja Ukrainy z UE ma potencjał znacznego wzmocnienia sektora rolnego w UE i zwiększenia żywności bezpieczeństwa na całym kontynencie i na świecie.
Integracja Ukrainy z Unią Europejską raczej nie będzie procesem łatwym. Należy wziąć pod uwagę poważne konsekwencje dla jednolitego rynku UE i rynków światowych. Ważnym wyzwaniem będzie zapewnienie skuteczności wspólnej polityki rolnej UE i systemu wsparcia dochodów w rozszerzonej Unii.
Jednak Ukraina już demonstruje swoją zdolność do utrzymania wysokiego poziomu produkcji i eksportu zbóż i nasion oleistych nawet w trudnych warunkach. Według Ofelii Nick wolumen ukraińskiego eksportu zbóż osiągnął już poziom przedwojenny, co jest dużym osiągnięciem dla światowego rynku żywności.
Dla dalszego rozwoju ukraińskiego sektora rolno-spożywczego ważne są stałe i bezpieczne szlaki transportu zboża, które zapewnią niezawodne dostawy i stabilizację rynku światowego. Niemcy i inni partnerzy międzynarodowi są gotowi zapewnić Ukrainie niezbędne wsparcie, aby utrzymać jej rolę jednego z kluczowych producentów i eksporterów produktów rolnych.
Jak otwarcie rynku europejskiego wpłynie na ukraińską gospodarkę
Przystąpienie do UE daje Ukrainie dostęp do dużego rynku europejskiego, oferując nowe możliwości eksportu i inwestycji. Jednocześnie członkostwo wiąże się także ze zwiększoną konkurencją, co będzie wymagało od ukraińskich przedsiębiorstw poprawy konkurencyjności i jakości produktów.
Zdaniem Dimitara Bogowa, głównego ekonomisty regionalnego EBOR, ożywienie ukraińskiej gospodarki może być ograniczone ze względu na emigrację i niedobory siły roboczej, a także niepewność co do finansowania zewnętrznego. Przesunięcie uwagi na krajową bazę przemysłową i zwiększenie eksportu ukraińskim korytarzem Morza Czarnego mogłoby być ważnym krokiem w stronę przezwyciężenia tych wyzwań.
Zdaniem ekspertów długoterminowy sukces Ukrainy na drodze do integracji europejskiej zależy od zdolności kraju do stworzenia warunków do zatrzymania wykwalifikowanej siły roboczej i efektywnego wykorzystania środków naprawczych, przyczyniając się do rozwoju krajowej gospodarki i dobrobytu społecznego.
Sektor transportu odgrywa także kluczową rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym każdego kraju, zapewniając mobilność obywateli i efektywność procesów gospodarczych. Dla Ukrainy, kraju dążącego do integracji z Unią Europejską, dostosowanie sektora transportu do standardów europejskich jest jednym z kluczowych zadań.
Zgodnie z Umową o stowarzyszeniu między Ukrainą a UE Ukraina zobowiązuje się do wdrożenia priorytetowych zasad transportu Unii Europejskiej. Wiąże się to nie tylko z restrukturyzacją i modernizacją sektora transportu, ale także stopniowym zbliżaniem się do obecnych standardów unijnych w sektorach transportu drogowego, kolejowego, żeglugi śródlądowej, lotnictwa i transportu morskiego.
Reforma sektora transportowego Ukrainy zakłada zintegrowane podejście, obejmujące modernizację infrastruktury, podniesienie poziomu bezpieczeństwa i ochrony praw konsumentów, a także skuteczną realizację dyrektyw europejskich. Ważnym aspektem jest liberalizacja rynku usług transportowych, która zwiększy konkurencję i poprawi jakość usług.
Droga Ukrainy do członkostwa w Unii Europejskiej jest długa i wymaga znacznych wysiłków. Biorąc jednak pod uwagę potencjalne korzyści wynikające z członkostwa w UE, ta inwestycja czasu i zasobów jest uzasadniona. Negocjacje akcesyjne będą testem ukraińskiego rządu, społeczeństwa i gospodarki, ale także otworzą drzwi do nowych możliwości i perspektyw dla Ukrainy na arenie europejskiej.
