Racjonalne wydatkowanie środków państwowych. Instrukcje dla tych, którzy nie wiedzą od czego zacząć!
W czasie wojny maksymalna suma pieniędzy z budżetu powinna zostać przeznaczona na utrzymanie armii. Oczywiście oprócz tego konieczne jest zabezpieczenie krytycznych potrzeb kraju: naprawa dróg, aby nie zakłócać logistyki, budowa mieszkań dla przesiedleńców, zakup prądu i gazu dla przedsiębiorstw, wyposażenie szpitali w niezbędny sprzęt, aby ratować życie życie obrońców rannych na froncie.
Kto decyduje o tym, na co zostaną przeznaczone środki publiczne? Na koniec każdego roku Rada Najwyższa zatwierdza budżet na rok następny. W budżecie na 2024 rok dla Ministerstwa Obrony Narodowej przeznaczono 1,16 biliona hrywien. Wszystkie zaplanowane wydatki na przyszły rok wyniosą 3,35 biliona hrywien. Oznacza to, że co najmniej jedna trzecia trafi do obrony. Dlaczego przynajmniej? Bo na 2023 rok na obronność zaplanowano 858 miliardów hrywien (również około jednej trzeciej), a od października wydatki na nią przekroczyły 1,4 biliona hrywien i osiągnęły prawie 60% wszystkich wydatków budżetu państwa na 10 miesięcy 2023 roku.
Obronność jest obecnie priorytetem państwa. I widzimy to po budżecie. Jednym z problemów jest jednak to, że możemy go sfinansować wyłącznie z własnych dochodów. Ale zabezpieczenie społeczne i inne potrzeby są częściowo pokrywane ze środków partnerów.
Oprócz budżetu państwa istnieją także budżety lokalne. W szczególności każda społeczność zatwierdza własny budżet, w którym możesz zobaczyć szczegóły wydatków swojego miasta lub miejscowości.
Niewiele mamy pieniędzy na cokolwiek innego niż walka o Zwycięstwo. Dlatego bardzo ważne jest, aby wydawać je efektywnie i bez naruszeń.
Międzynarodowy Dzień Przeciwdziałania Korupcji obchodzony jest corocznie 9 grudnia z inicjatywy Organizacji Narodów Zjednoczonych.
9 grudnia 2003 roku w meksykańskim mieście Merida odbyła się konferencja polityczna, podczas której podpisano Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji. Ten międzynarodowy traktat zwalcza korupcję, karze odpowiedzialnych, a także mechanizmy współpracy międzynarodowej w walce z nią. Zobowiązuje państwa członkowskie do wdrożenia polityki antykorupcyjnej, przyjęcia odpowiedniego prawa i powołania specjalnych organów do walki z tym zjawiskiem.
Konwencja weszła w życie w grudniu 2005 r., po ratyfikacji przez 30 krajów. Ukraina ratyfikowała konwencję 18 października 2006 r.
Zgodnie z Konwencją ONZ przeciwko korupcji (2003) i Prawnokarną konwencją Rady Europy (1999) termin „korupcja” oznacza nadużycie władzy publicznej w celu uzyskania korzyści dla korzyści osobistych, w interesie osób trzecich i grup, jak również a także różne formy sprzeniewierzania środków publicznych na użytek prywatny.
Czy obywatele mogą wpływać na budżet?
Jeszcze w 2020 r. Ministerstwo Finansów zatwierdziło rekomendacje dotyczące tego, w jaki sposób władze lokalne mogą angażować obywateli w tworzenie budżetów. Należą do nich przesłuchania publiczne, okrągłe stoły, tworzenie rad publicznych i procedury budżetu partycypacyjnego, podczas których ludzie mogą zgłaszać własne projekty do finansowania.
Pierwszą rzeczą, którą możesz zrobić, to przeanalizować projekt budżetu swojej społeczności w momencie jego publikacji (zazwyczaj październik-listopad). Tak właśnie zrobili w tym roku na przykład zaniepokojeni obywatele Kijowa. W budżecie miasta znaleźli projekty, które uznali za bezkrytyczne: budowę nowych węzłów przesiadkowych i parkingów w Oboloniu. Wzywają jednak do redystrybucji tych środków na potrzeby armii. To wszystko umieścili pod petycją, która w niecały tydzień zebrała wymaganą liczbę podpisów.
Społeczności mają prawo i mogą wpływać na budżet. Aby jednak było to konstruktywne, nie powinny to być tylko wezwania, ale konkretne propozycje, jak w przypadku „Pieniądze dla Sił Zbrojnych Ukrainy”. Zwiększa to szansę, że będziesz w stanie realnie wpłynąć i spowodować zmianę, chociaż nie gwarantuje tego w 100%.
Gdzie mogę zobaczyć, co ludzie kupują?
Jeżeli budżet został już przyjęty. Gdzie mogę zobaczyć, co ludzie kupują za jego pieniądze? Na szczęście na Ukrainie każdy może monitorować zamówienia publiczne – na Prozorro. Jednak zanim zaczniesz, zdecydowanie zalecamy poświęcenie godziny na zrozumienie, jak przebiega proces udzielania zamówień: jakie są progi, jak odróżnić ofertę od oferty, która nie została złożona w przetargu, jaka jest różnica między oczekiwanym kosztem a kwotą zamówienia.
Rozumiem? Następnie możesz zapoznać się z wyszukiwaniem na Prozorro. Zacznij od czegoś małego i bliskiego: spójrz na zakupy w swoim dziale mieszkalnictwa i usług komunalnych lub w najbliższym szpitalu, spójrz, co kupują dla szkoły Twojego dziecka. Nawiasem mówiąc, zakupów dla szkół często dokonują nie same szkoły, ale lokalne kuratoria oświaty. Myślałeś, że to będzie łatwe?
Zwykle Prozorro wystarczy, aby rozpocząć zakupy. Kiedy jednak czujesz się jak ryba wyjęta z wody i chcesz przejść na wyższy poziom, na ratunek przychodzi jeszcze potężniejsze narzędzie analityczne od zespołu Dozorro TI Ukraine – BI Prozorro. Możesz tam analizować zakupy na przestrzeni czasu, porównywać regiony i wiele więcej. Ale zrozumienie tego zajmuje więcej niż kilka godzin.
Co zrobić, jeśli stwierdzisz zdradę stanu w zakupach?
Algorytm twoich działań będzie zależał od tego, na czym polega ta zdrada. Ale wcześniej od razu ostrzegamy, że przycisk „Poinformuj o naruszeniach” do Państwowej Służby Audytu w prawej górnej części strony nie jest najlepszym sposobem skontaktowania się z audytorami. Działa to w tym sensie, że można zostawić prośbę, ale audytorzy nie zawsze ją czytają i jeszcze rzadziej na nią odpowiadają.
Przydatnym linkiem jest jednak materiał pod przyciskiem, który wyjaśnia, w jakich przypadkach należy kontaktować się z audytorami. Wśród nich w szczególności:
jeśli klient wybrał złą procedurę, np. kupił bezpośrednio, chociaż powinien był ogłosić przetargi nieograniczone ze szczególnymi cechami;
bezpodstawnie odrzucił ofertę, mimo że spełniała ona wszystkie wymagania;
wręcz przeciwnie, nie odrzucił oferty, chociaż powinien, bo są tam problemy.
Jeśli skorzystałeś z linku, możesz zobaczyć, że większość pozostałych podstaw kontaktowania się z audytorami obejmuje naruszenia związane z różnego rodzaju subtelnościami procesu zakupowego: terminami, dokumentami i tym podobnymi. Aby nauczyć się czytać dokumentację przetargową i zrozumieć wszystkie niuanse związane z terminem publikacji informacji o zamówieniach, potrzebujesz nieco więcej niż jednego artykułu.
A co z nadpłatami? Tak, możesz napisać do audytorów, jeśli stwierdzisz nadpłatę przy zakupach. Na przykład koszt produktu znacznie przewyższa cenę rynkową. Na przykład przejrzałeś kosztorys zakupu napraw i odkryłeś, że zawarte w nim bloki piankowe kosztują trzy razy więcej niż w sklepach internetowych. W sprawie nadpłat można także napisać na policję i do prokuratury. Radzimy zarówno im, jak i audytorom, aby pisali na komórki e-mailowe w Twojej miejscowości lub regionie. Audytorzy mają własne organy terytorialne.
A co jeśli ten zakup będzie po prostu niestosowny w czasie wojny? Jeśli uważasz, że koszty takiego zakupu są mocno nieracjonalne, to przede wszystkim radzimy napisać do samego klienta i jego organu zarządzającego (np. urzędu miasta, jeśli jest to jego wydział). Ani Państwowa Izba Kontroli, ani policja, ani prokuratura nie mają uprawnień, aby zobowiązać klienta do rezygnacji z zakupu, ponieważ jest on nieistotny. Może tego dokonać wyłącznie sam Klient.
Kto może pomóc?
Prawdopodobnie już zdałeś sobie sprawę, że zaopatrzenie nie jest bardzo proste? Tak naprawdę na Ukrainie mamy dużo szczęścia, ponieważ są one elektroniczne i jak najbardziej przejrzyste. Ale w większości krajów są one tylko częściowo otwarte.
Naprawdę potrzeba czasu, żeby to zrozumieć. Ale jeśli dopiero zaczynasz swoją przygodę jako monitor zamówień publicznych, możesz zwrócić się o pomoc. Przede wszystkim poszukaj organizacji publicznych monitorujących zamówienia w Twoim regionie. Zwykle zawsze chętnie przyjmują apelację. Jeśli nie znalazłeś, napisz do nas na Dozorro na Facebooku.
Drugą dobrą opcją są dziennikarze. Być może w Twojej społeczności znajdują się dobre media, które czasami zajmują się w szczególności kwestiami związanymi z zamówieniami publicznymi. Możesz skontaktować się z dziennikarzami, jeśli natkniesz się na podejrzane zakupy i masz poważne powody, by sądzić, że istnieje istotna potencjalna zdrada stanu.
Odpowiednie organizacje publiczne i dziennikarze również mają dużo pracy, ale w trudnych przypadkach zazwyczaj chętnie pomogą Ci to ujawnić: napisz do organów regulacyjnych i organów ścigania i nagłośnij to w przestrzeni publicznej.
Oczywiście nie powinniśmy zapominać o sile sieci społecznościowych. Możesz opublikować informację o swoim znalezisku na Facebooku lub innym portalu społecznościowym.
Szereg ostrzeżeń (proszę to też przeczytać – to bardzo ważne)
Warto pamiętać, dlaczego każdy z nas zobowiązuje się do monitorowania zakupów. Chcemy wzmocnić Ukrainę, pomóc wygrać wojnę i racjonalnie wykorzystać i tak już bardzo ograniczone środki. Znalezienie i zniszczenie zdrady to zły cel. Zapobieganie naruszeniom jest dobre.
Dlatego bardzo ważne jest, aby naprawdę zrozumieć temat, jeśli zamierzasz kontrolować zamówienia. Albo przynajmniej poszukaj pomocy u tych, którzy to rozumieją.
Dozorro od siedmiu lat monitoruje zakupy i zidentyfikował szereg zasad, którymi należy się kierować:
1. Dokładnie analizuj. Hipotezy testowe.
Zapytaj jeszcze raz swoich kolegów.Praca kupców jest bardzo trudna, ale niezbyt dobrze płatna. Nie chcemy ich niesłusznie obarczać winą i przysparzać dodatkowych problemów nieuzasadnionymi kontrolami.
2. Zapytaj klientów
Jeśli zauważysz naruszenie, szczególnie w trakcie trwania zamówienia, najłatwiejszym sposobem, aby temu zapobiec, jest sam klient. Jednocześnie klienci mogą przekazać Ci informacje, które nie są dostępne w Prozorro. Na przykład jeszcze nie tak dawno myśleliśmy, że stwierdziliśmy nadpłatę przy zakupie kombajnu od Ukrzaliznycji. Okazało się, że zakupiony przez nią zestaw zawierał dodatkowe baterie. Pospieszyliśmy się z informacją o zdradzie i jesteśmy tym bardzo urażeni.
3. Nie poddawaj się
Nie wszystkie prośby, nawet od naszych analityków i zawodowych prawników w terenie, otrzymują odpowiedź lub prowadzą do postępowania karnego. Ale znaczna część prowadzi. Tylko w ciągu ostatniego roku wszczęliśmy na podstawie naszych wniosków 35 postępowań karnych, w ponad 180 wnioskach audytorzy potwierdzili naruszenia. W kolejnych 42 przypadkach klienci sami naprawili naruszenia. I to jest motywacja, żeby się nie poddawać i dalej monitorować.
