Jak instytucje edukacyjne mimo wszystko nadal zarabiają na unikających poboru. I są szczęśliwi

Wyniki kampanii rekrutacyjnej na rok 2023 wskazują, że ukraińskie instytucje szkolnictwa wyższego (HEI) w dalszym ciągu są masowo wykorzystywane w celu uniknięcia mobilizacji. Jeśli w zeszłym roku, według NGL, z możliwości uzyskania prawnego odroczenia z mobilizacji skorzystało około 85 tysięcy mężczyzn w wieku poborowym, to w tym roku mówimy o około 110 tysiącach.

Otwarte dane analizowane przez NGL.media pokazują, że udział mężczyzn wśród studentów pierwszego roku płatnego kształcenia w 2023 roku wzrósł ogółem do 70%, a ich średni wiek wzrósł do 27 lat. Najbardziej wyraźny wzrost liczby studentów płci męskiej zauważalny jest w kategoriach wiekowych 30+ i 40+.

Przyczyny tej dysproporcji płci i wieku są oczywiste – podobnie jak w zeszłym roku status studenta gwarantuje odroczenie od mobilizacji w czasie stanu wojennego. Pomimo tego, że średni koszt roku studiów na ukraińskich uczelniach wzrósł do 23,7 tys. hrywien, warunki zawarcia umowy pozostały uproszczone – w przypadku niektórych specjalności wystarczyła zwykła rozmowa kwalifikacyjna lub list motywacyjny.

Jest jeszcze jeden powód - dodatkowy dochód dla instytucji edukacyjnych. Biorąc pod uwagę średni koszt edukacji i liczbę kandydatów, ukraińskie instytucje szkolnictwa wyższego otrzymały w tym roku ponad 2,6 miliarda hrywien wyłącznie od mężczyzn, którzy nie są w wieku studenckim. W zeszłym roku taki dodatkowy dochód wyniósł 1,7 miliarda hrywien.

Absolutnym liderem okazał się Ukraiński Państwowy Uniwersytet Transportu Kolejowego w Charkowie, gdzie liczba studentów kontraktowych pierwszego roku studiów płci męskiej w porównaniu z przedwojennym 2021 rokiem wzrosła w liczbach bezwzględnych 20-krotnie, wygląda to tak: 2021 – 102 osoby ; 2022 – 957 osób; 2023 - 2033 osoby

Na stronie publikacji NGL.media znajdą Państwo szczegółową bazę porównawczą wszystkich ukraińskich uczelni, która uwzględnia wszystkie uczelnie, w których w 2023 roku kształciło się co najmniej 100 studentów pierwszego roku obu płci, budżetowych i kontraktowe formy kształcenia, tworzone na podstawie statystyk Ministerstwa Edukacji i Nauki.

Rząd nie widzi problemu w tym, że uczelnie niemal w sposób niekontrolowany zwiększają liczbę pracowników kontraktowych, a jedynym warunkiem przyjęcia na studia jest chęć płacenia.

Nadal istnieją pewne ograniczenia w liczbie płacących studentów, ale w okresie przedwojennym nawet najpopularniejsze uniwersytety wykorzystywały nie więcej niż 20% przysługującej im puli.Licencjonowane tomy kształcenia specjalistycznego dla każdego ukraińskiego ZNO zostały zatwierdzone przez Ministerstwo Oświaty wstecz w latach 2006-2008. i od tego czasu nie były zmieniane. Dlatego też gwałtowny wzrost liczby pracowników kontraktowych w latach 2022-2023. Generalnie wpisuje się to w standardy ustanowione ponad 15 lat temu, choć nie można wykluczyć, że część ZVO je już przekroczyła.

Aby wyeliminować nadużycia, wystarczyłoby po prostu zmniejszyć do akceptowalnych rozmiarów dotychczasowe limity płatnych szkoleń, a także wprowadzić przynajmniej minimalną selekcję pracowników kontraktowych poprzez testy lub egzaminy. Jednak od kwietnia 2023 r., kiedy stało się jasne, że masowy charakter wykorzystywania szkolnictwa wyższego w celu uniknięcia mobilizacji, Ministerstwo Edukacji nie zrobiło nic.

Pojawiły się jednak inicjatywy ze strony polityków, którzy nie mogli nie zwrócić uwagi na tę sytuację. Obecnie w Radzie Najwyższej zarejestrowano cztery projekty ustaw, ale wszystkie proponują walkę z problemem poprzez ograniczanie praw samych potencjalnych studentów – mimo że nawet w czasach pokoju kilka tysięcy Ukraińców „niebędących w wieku studenckim” weszło do uczelnie co roku.

Teraz mogą mieć tego zakaz. Na przykład najczęściej dyskutowany projekt ustawy posłów Fiodora Wenisławskiego i Maryany Bezugla ze Sługi Narodu przewiduje zniesienie odroczenia mobilizacji dla tych, którzy zdecydowali się na dodatkowe kształcenie w wieku 30 lat i więcej. Projekt ustawy został skierowany do parlamentu 5 września, ale jak dotąd nie doczekał się ruchu – być może dlatego, że otrzymał negatywne recenzje od głównego wydziału naukowo-eksperckiego oraz Komisji Integracji Europejskiej.

Głównym zarzutem wobec ustawy Venislavsky-Bezugla jest dyskryminacja ze względu na wiek. Jeśli zostanie uchwalony, dziesiątki tysięcy ludzi mogłoby zostać objętych ochroną. Jak wynika z analizy NGL.media, w sumie w tym roku do Zachodniego Okręgu Wojskowego na odpłatną naukę w trybie stacjonarnym przystąpiło 71 tys. mężczyzn, którzy ukończyli 30. rok życia, z czego prawie 23 tys. na niższy lub ten sam poziom wykształcenia, co oni. już miałem.

Nie lepsze są alternatywne ustawy (1, 2, 3) – unikając dyskryminacji ze względu na wiek, generalnie ograniczają prawo do otrzymania drugiego wykształcenia na tym samym lub niższym poziomie lub po prostu oferują bezpłatną naukę, pod warunkiem, że student kontraktowy dobrowolnie zgodzi się zmobilizować .