Jakie rezultaty osiągnęła Państwowa Służba Monitoringu Finansowego Ukrainy w walce z Federacją Rosyjską i jakie są plany na 2024 rok?

Jako szef Państwowego Monitoringu Finansowego jestem dumny z naszych wysiłków na rzecz ochrony systemu finansowego naszego kraju, zwłaszcza w stanie wojennym. Naszą podstawową misją jest wykrywanie finansowania terroryzmu i zapobieganie mu, co w tym kontekście stało się kluczowe.

W ostatnim okresie wykryliśmy i przeanalizowaliśmy podejrzane transakcje finansowe na kwotę ponad 147 miliardów hrywien. To ponad 1800 materiałów z okresu stanu wojennego.

Jasne jest, że koncentrujemy się obecnie na dochodzeniach analitycznych związanych z finansowaniem terroryzmu, separatyzmu i agresji militarnej ze strony Rosji, a także dochodzeniach związanych ze współpracą i korupcją. Obecnie toczy się śledztwo w 347 sprawach w związku z podejrzeniem zdrady stanu.

Państwowy Monitoring Finansowy przekazał organom ścigania informacje o 487 kolaborantach i zdrajcach. Zablokowano ponad 2500 kont.

Stosowanie podejścia do raportowania opartego na ryzyku

Wprowadzenie podejścia opartego na ryzyku stało się kluczowym krokiem w naszej pracy. Umożliwiło nam to skuteczniejsze wykrywanie przestępstw finansowych i poprawę jakości informacji, które otrzymujemy od instytucji finansowych.

Od 2020 roku podmioty monitoringu finansowego stosują raportowanie oparte na przypadkach (oparte na ryzyku) dotyczące podejrzanych transakcji klientów i ich działań.

Dam ci przykład. Jeśli w ciągu 2022 roku do Państwowego Monitoringu Finansowego wpłynęło ponad 52 tysiące opisów przypadków, to w ciągu zaledwie 11 miesięcy 2023 roku zarejestrowaliśmy informację o 132 tysiącach takich przypadków. Nie mówimy tylko o komunikatach technicznych, ale o solidnych i wysokiej jakości przypadkach, w przypadku których podejrzenia zostały zidentyfikowane na podstawie podejścia opartego na ryzyku.

Powiem szczerze – w ostatnich latach wzrosła jakość informacji z sektora finansowego otrzymywanych przez Państwową Służbę Nadzoru Finansowego. Oznacza to, że sektor prywatny w coraz większym stopniu przyjmuje podejście oparte na ryzyku.

Stan i ochrona systemu finansowego Ukrainy

Aktualny stan systemu finansowego Ukrainy i jego ochrona przed zagrożeniami globalnymi są przedmiotem zainteresowania Państwowego Komitetu Monitorowania Finansowego. Zwłaszcza w kontekście rosyjskiej agresji na Ukrainę, która z pewnością ma charakter terrorystyczny. Nasza praca koncentruje się na przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu i innej nielegalnej działalności podważającej światowy porządek i bezpieczeństwo.

Uznajemy, że obecne standardy finansowania działań antyterrorystycznych tradycyjnie skupiały się na grupach i jednostkach terrorystycznych, a nie na państwach. Dlatego działania i reakcje na rosyjską wojnę na Ukrainie były bezprecedensowe dla globalnych instytucji finansowych, takich jak FATF, MONEYVAL czy Grupa Egmont. Ważnym krokiem było zawieszenie członkostwa Rosji w tych organizacjach i odłączenie jej od międzynarodowej wymiany wywiadowczej.

Jednocześnie dodanie kraju na czarną listę FATF jest złożonym i długotrwałym procesem, wymagającym szczegółowej oceny ryzyka i zagrożeń. Utrzymujemy aktywną współpracę z FATF, dbając o odpowiednią ochronę światowego systemu finansowego przed różnymi zagrożeniami ze strony Rosji. Ta praca ma charakter poufny, ale mogę zapewnić, że nasz zespół i nasi międzynarodowi partnerzy pracują niestrudzenie i sprawiedliwość zwycięży. Konkretne decyzje dotyczące dalszych działań zostaną odpowiednio przekazane.

Zmiany legislacyjne

Ustawa nr 3419-IX, która została niedawno przyjęta i spotkała się z dużym zainteresowaniem i krytyką, ma znaczący wpływ na dziedzinę monitorowania finansowego. Wierzę, że ta ustawa odegra kluczową rolę w przejrzystości definicji osób na eksponowanym stanowisku politycznym, co stanowi ważny krok w kierunku integracji europejskiej Ukrainy.

Ustawa ta redefiniuje pojęcie „krajowych osób publicznych”, wprowadzając status osoby publicznej bez ograniczeń czasowych. Kwestia ta była kluczowa w kontekście naszych wysiłków na rzecz integracji europejskiej i była omawiana na wysokim szczeblu. Wysiłki władzy wykonawczej i ustawodawczej pozwoliły na osiągnięcie kompromisu i podjęcie świadomej decyzji. Mechanizm ten jest powszechnie akceptowany w większości cywilizowanych krajów i Ukraina nie jest wyjątkiem. W praktyce nie prowadzi to do zasadniczych zmian w procedurze monitorowania finansowego osób publicznych. Właściwie powróciliśmy do ustawodawstwa, które obowiązywało w latach 2020-2022, wprowadzając niezbędne doprecyzowania w celu jego usprawnienia.

Jednym z ważnych aspektów naszej pracy w Gosfinmonitoring jest interakcja z podmiotami pierwotnego monitoringu finansowego, szczególnie w kontekście identyfikacji osób na eksponowanym stanowisku politycznym (PEP). Rozumiemy, że może to być dylemat dla banków i innych instytucji finansowych, gdyż często łatwiej jest odmówić potencjalnie ryzykownemu klientowi, niż narażać się na naruszenie prawa. Dlatego nasze biuro aktywnie pracuje nad zasięgiem, udzielając jasnych wskazówek dotyczących definicji PEP, aby pomóc sektorowi prywatnemu w prawidłowym stosowaniu prawa.

Jeśli chodzi o utworzenie odrębnego rejestru krajowych osób publicznych, stoimy na stanowisku, że najlepszym rozwiązaniem jest korzystanie z doświadczeń międzynarodowych. Należy zaznaczyć, że utworzenie takiego rejestru nie ma wsparcia społeczności międzynarodowej, a jego wsparcie wymagałoby znacznych środków. Ponadto istnieje ryzyko, że instytucje finansowe będą polegać wyłącznie na tym rejestrze, co może prowadzić do niewystarczającej oceny ryzyka. Jednocześnie naszym głównym celem jest zapewnienie efektywności i zgodności z międzynarodowymi standardami w zakresie monitoringu finansowego.

Plan działań na rok 2024

W ciągu 21 lat swojego istnienia Państwowa Służba Monitoringu Finansowego Ukrainy odniosła w swojej pracy znaczący sukces, rozwijając się zgodnie ze standardami europejskimi. Chociaż wiele naszych procesów ma charakter poufny, staramy się zachować otwartość i przejrzystość w naszej komunikacji ze społeczeństwem. Naszym głównym zadaniem jest zapewnienie funkcjonowania wywiadu finansowego.

Jednym z istotnych rezultatów naszej pracy było usunięcie Rosji z międzynarodowych organizacji finansowych, takich jak FATF i Grupa Egmont. W warunkach stanu wojennego przyczynimy się do zwycięstwa Ukrainy. Mamy jasno określone priorytety i pełne wsparcie na najwyższych szczeblach politycznych, co pozwala nam skutecznie działać na rzecz bezpieczeństwa narodowego.

W przyszłości skupimy się na dalszym rozwoju i dostosowaniu monitoringu finansowego do współczesnych wyzwań. Planujemy wprowadzenie nowych rozwiązań informatycznych, rozszerzenie współpracy międzynarodowej i zapewnienie bliższej interakcji z sektorem prywatnym. Chcemy stworzyć silny, przejrzysty i skuteczny system monitorowania finansowego, który będzie w stanie adekwatnie reagować na współczesne zagrożenia finansowe i przyczyniać się do rozwoju gospodarczego Ukrainy.

Wierzę, że wspólnie możemy zbudować silny i stabilny system finansowy, który stanie się podstawą dobrobytu naszego kraju.