Gabinet Ministrów w swoim projekcie ustawy o wzmocnieniu mobilizacji proponuje wprowadzenie nowego mechanizmu uściślenia danych rejestracyjnych wojskowych Ukraińców odbywających służbę wojskową – nawet tych, którzy obecnie mieszkają za granicą. Co więcej, w przypadku zignorowania wymogów TCC działania konsularne wobec obywateli Ukrainy w wieku od 18 do 60 lat za granicą mogą zostać zablokowane. Ponadto ich konta mogą zostać zajęte. Na ile te zapisy projektu są wykonalne?
Jeśli nie przyjdą, nie będą wiedzieć
Zgodnie z ustawą nr 10449 „O zmianie niektórych aktów prawnych Ukrainy w niektórych kwestiach służby wojskowej, mobilizacji i rejestracji wojskowej” obywatele Ukrainy zarejestrowani w wojsku są zobowiązani do podania adresu zamieszkania i numerów środków komunikacji w ciągu 60 dni od dnia datę publikacji ustawy, adresy e-mail i inne referencje wojskowe. Oznacza to, że muszą zaktualizować swoje dane osobowe w TCC.
Jeżeli osoba odpowiedzialna za służbę wojskową przebywa za granicą, powinna skontaktować się ze swoim TCC (w miejscu rejestracji wojskowej) telefonicznie lub e-mailem. Lub na koncie elektronicznym poborowego/służby/rezerwisty. Lub przyjdź do placówki dyplomatycznej Ukrainy w kraju przyjmującym, aby wyjaśnić dane.
Jeżeli osoba odpowiedzialna za służbę wojskową tego nie uczyni, szef UKC jest obowiązany w ciągu pięciu dni przesłać obywatelowi wezwanie do spełnienia obowiązku obrony Ojczyzny, ponownie na konto elektroniczne lub w formie papierowej (pocztą) ). Cóż, jeśli osoba odpowiedzialna za służbę wojskową nie zareaguje dalej w ciągu 10 dni, to wszystko - sankcje.
„Nie wyobrażam sobie nawet, jak można byłoby zastosować te normy w zakresie powiadamiania osoby odpowiedzialnej za służbę wojskową. A jeśli dana osoba nie ma konta elektronicznego, to co? Pocztą do konsulatu? Po pierwsze konieczne jest, aby dana osoba była tam zarejestrowana i TCC o niej wiedziała. A po drugie, czy możesz sobie wyobrazić pracę Ukrposhty? W każdym razie powiadomienia należy przesyłać wyłącznie pocztą dyplomatyczną. Ogólnie rzecz biorąc, zapraszanie mężczyzn do powrotu, gdy jest to po prostu Las Vegas w Kijowie: jak to mówią „kino, wino i domino”, a w regionalnych centrach przerzucają wszystkich po kolei - pomysł moim zdaniem jest trochę niezwykłe” – mówi mieszkaniec Ługańska Oleg Shapovalov Apostrophe, obecnie mieszkającemu w Irlandii.
Należy zauważyć, że jeśli dana osoba nie jest zarejestrowana w konsulacie, wówczas faktycznie (dokładniej prawnie) nie istnieje dla instytucji dyplomatycznej.
„Kiedy ktoś przyjdzie, będzie wiedział, że taka osoba istnieje. Jeśli nie przyjdzie, nie będą wiedzieć. Generalnie obywatel Ukrainy nie może po prostu zarejestrować się w konsulacie – tylko wtedy, gdy studiuje, leczy się lub przebywa na stałe. Ci, którzy czasowo mieszkają za granicą – a są to wszyscy migranci, którzy otrzymali status ochrony tymczasowej po 24 lutego 2022 r. – nie są po prostu rejestrowani w konsulacie” – przewodniczący Komisji Polityki Zagranicznej i Współpracy Międzyparlamentarnej Rady Najwyższej, były generał mówi Apostrof Konsul Ukrainy w Edynburgu i Stambule Bogdan Yaremenko.
Wątpliwa odmowa
Jeśli weźmiemy pod uwagę problematyczność otrzymywania przez naszych obywateli Ukrainy zawiadomienia o TCC za granicą, to same sankcje – możliwość ograniczenia usług konsularnych dla osób odpowiedzialnych za służbę wojskową i blokowanie rachunków – mogą być dość dotkliwe.
„Prędzej czy później przychodzi taki moment, że po prostu potrzebna jest pomoc konsulatu. Nowy paszport (stary utracił ważność). Otwórz konto bankowe. Zdobądź prawo jazdy. Wycieczka do innego kraju. Jakieś konsultacje... Nikt specjalnie nie będzie zawracał sobie głowy szukaniem Ciebie. Ale gdy tylko się pojawisz, mogą natychmiast przejąć kontrolę. Jeśli chodzi o blokowanie kont, jest to prawdopodobnie łatwe. Takie same świadczenia z pomocy społecznej jak uchodźca: odznacz pole w bazie danych – i nie ma żadnego świadczenia. To wszystko. Co będziesz robić, z czego będziesz żyć? Wróć do domu. Jeśli jest gdzie wrócić. Tak, istnieje opcja - ukryć się, zamieszkać, mówiąc relatywnie, w jakimś „Chinatown”. Ale to nie jest życie” – mówi Apostrophe Jewgienij Kołotow, były mieszkaniec charkowskiej dzielnicy Północna Saltovka, obecnie przebywający w Kanadzie.
Blokowanie rachunków w celu wypłaty świadczeń jest oczywiście bardzo skuteczne i nie narusza podstawowych praw obywateli. Jednak odmowa pomocy konsularnej jest już kwestią wątpliwą z punktu widzenia ukraińskiej konstytucji.
„Zgodnie z Konstytucją konsulat będący częścią Ukrainy za granicą ma obowiązek chronić prawa swoich obywateli. Pomagamy nawet tym, którzy popełnili przestępstwo za granicą. I tutaj proponuje się ograniczenie praw obywateli, którzy tak naprawdę niczego nie naruszyli. Tu nawet pojawia się paradoks – być może osoba sama chciała już doprecyzować swoje dane i dokonać rejestracji. Przybył jednak za późno i odmówiono mu tej pomocy. Na taką normę na pewno nie będę głosował – mówi Bogdan Yaremenko.
Rzeczywiście, ten zapis projektu ustawy nie uwzględnia wielu obiektywnych czynników. Przykładowo osoba odpowiedzialna za służbę wojskową z Ukrainy, przebywająca za granicą, w cudowny sposób opuściła okupowane terytorium – i po prostu fizycznie nie jest w stanie spełnić wymogów TCC.
„W 2022 roku z Mariupola uciekł mężczyzna, wyjechał jedynie z zagranicznym paszportem i przedostał się do Europy przez Rosję. A teraz dokument traci ważność. Przychodzi do konsulatu, który jest obrońcą praw swoich obywateli. I powiedzą mu - nie, daj mi dowód wojskowy. Ale tak nie jest i nie ma podstawy. A gdzie zdobyć niezbędne dokumenty, gdzie się zarejestrować? Konsulat nie zapewnia rejestracji wojskowej, nie przewiduje się wojskowych komisji lekarskich. Co powinien teraz zrobić człowiek?” – mówi prawnik Nikołaj Golbin.
Jednym słowem, jeśli zasada blokowania kont w celu wypłaty świadczeń jest całkiem wykonalna (zresztą na Zachodzie sami się tym interesują - nie zawsze można pomóc tym, którzy nie pracują), to z innymi kontami osobistymi już jest problem. Z reguły umieszczane są w bankach prywatnych, które nie są zobowiązane do spełniania żądań strony ukraińskiej. Jeśli jednak chodzi o zasadę zawieszenia pomocy konsularnej, jej wdrożenie jest oczywiście realistyczne. Ale sama norma jest wątpliwa.
„W pewnym sensie chcemy, żeby Ukraińcy wrócili do ojczyzny, prawda? Ale ta norma jedynie zachęca naszych mężczyzn przebywających za granicą do zrzeczenia się obywatelstwa ukraińskiego i uzyskania obywatelstwa innego kraju” – podsumowuje obecny zastępca ludowy i były dyplomata Bohdan Yaremenko.
