Jakich znaczących zmian można się spodziewać w sektorze kryptowalut na Ukrainie?

Parlament powinien rozważyć projekty ustaw dotyczących obrotu wirtualnymi aktywami. Przecież na Ukrainie transakcje kryptowalutami nadal pozostają poza nadzorem państwa, a teraz posłowie proponują zalegalizowanie obrotu wirtualnymi aktywami. „Dzisiaj sektor kryptowalut znajduje się w stanie stagnacji, ponieważ została wstrzymana praca fiducjarnych bramek z dostawcami usług aktywów wirtualnych, którzy są zarejestrowani poza Ukrainą i działali przed wybuchem wojny na pełną skalę. Jednym z powodów jest brak regulacji rządowych na rynku kryptowalut” – powiedziała niedawno Julia Parkhomenko, dyrektor Dyrekcji Gospodarki Cyfrowej w Ministerstwie Transformacji Cyfrowej Ukrainy. Jej zdaniem konieczne jest jak najszybsze przyjęcie przepisów dotyczących aktywów wirtualnych, aby przywrócić funkcjonowanie bramek fiducjarnych dla pełnego funkcjonowania uczestników rynku i stworzenia przewag konkurencyjnych dla przedsiębiorstw. Tymczasem w listopadzie do parlamentu wszedł projekt nr 10225 i projekt alternatywny nr 10225-1 .

„Przyjęcie przez Radę Najwyższą jednej z tych ustaw będzie w rzeczywistości oznaczać uregulowanie rynku wirtualnych aktywów na Ukrainie i ustalenie zasad opodatkowania transakcji takimi aktywami” – mówi Anastasia Tuz, prawniczka w kancelarii Miller. Co proponują ustawodawcy i czy ich propozycje poprawią sytuację tych, którzy kupują i sprzedają kryptowaluty na Ukrainie?

Kryptowaluty – regulacja: co proponuje się zalegalizować obrót wirtualnymi aktywami

Dziś kwestia obrotu kryptowalutami na Ukrainie nie jest uregulowana prawnie, choć, jak przypominają prawnicy, główna ustawa dotycząca kryptowalut została przyjęta ponad rok temu, ale od tego czasu nie weszły w życie zmiany w Ordynacji podatkowej. I to jest główny warunek wejścia w życie ustawy „O wirtualnych aktywach”.

„Teraz możemy mówić jedynie o ustawie Ukrainy „O wirtualnych aktywach” podpisanej przez Prezydenta Ukrainy 15 marca 2022 roku. Wejście w życie tej ustawy wiąże się ze zmianami w Ordynacji Podatkowej Ukrainy dotyczącymi specyfiki opodatkowania transakcji aktywami wirtualnymi. To właśnie w tej ustawie kryptowaluta jest wymieniona jako aktywo wirtualne, gdzie ustawodawca interpretuje ją jako korzyść niematerialną będącą przedmiotem praw obywatelskich, posiadającą wartość i wyrażoną w postaci zbioru danych w postaci elektronicznej. Tak naprawdę relacje na giełdach kryptowalut nie są regulowane żadnym aktem prawnym, co uniemożliwia ochronę interesów uczestników takich relacji. Ponieważ kryptowaluta jest rodzajem waluty, wszelkie cywilne stosunki prawne wykorzystujące ją jako metodę płatności nie są chronione przez prawo powiedział Focusowi Alexander Kuryavyi, partner zarządzający kancelarii Murenko, Kuryavyi and Partners

Na początku listopada 2023 r. w parlamencie zarejestrowany został projekt nr 10225, którego celem jest unormowanie kwestii obrotu wirtualnymi aktywami. „Projekt ustawy wprowadzając zmiany do Ordynacji podatkowej Ukrainy proponuje w szczególności: wprowadzenie mechanizmu opodatkowania zysków przedsiębiorstw aktywów wirtualnych poprzez wprowadzenie odrębnego rozliczania wyników i korygowania wyniku finansowego; wprowadzenie mechanizmu opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych od majątku wirtualnego” – czytamy w uzasadnieniu projektu nr 10225.

Co proponuje ustawa nr 10225?

• zobowiązać osoby prawne i osoby fizyczne do prowadzenia oddzielnej ewidencji transakcji, których dokonują na wirtualnych aktywach;
• ustalić stawkę podatku dla transakcji kryptowalutami dla osób fizycznych na poziomie 18% podatku dochodowego od osób fizycznych oraz 1,5% cła wojskowego (łącznie 19,5%); planują przyjąć jako podstawę opodatkowania wynik finansowy pomniejszony o koszt aktywów kryptograficznych;
• ustalić, że opodatkowaniu będą podlegać wyłącznie dodatnie wyniki finansowe z aktywów wirtualnych, natomiast w przypadku strat z tytułu obrotu kryptowalutami na koniec roku proponuje się obniżenie podstawy opodatkowania na rok następny;
• zakazać transakcji kryptowalutami indywidualnym przedsiębiorcom płacącym jeden podatek z grup 1-3;

Ustawa nr 10225 określa także prawa i obowiązki organów regulacyjnych rynku aktywów wirtualnych – Krajowa Komisja Papierów Wartościowych i Giełdy oraz Narodowy Bank otrzymują uprawnienia w zakresie państwowej regulacji i nadzoru. Jednak w projekcie nr 10225-1 organami regulacyjnymi rynku aktywów wirtualnych są Ministerstwo Rozwoju Cyfrowego i NBU.

Co proponuje ustawa nr 10225-1?

• ustalić procedury oferty publicznej aktywów wirtualnych i autoryzacji dostawców usług związanych z obrotem aktywami wirtualnymi;
• wdrożenie Państwowego Rejestru dostawców usług związanych z obrotem wirtualnymi aktywami oferowanymi publicznie;
• ustalić odpowiedzialność w postaci sankcji finansowych dla usługodawców związaną z obrotem wirtualnymi aktywami za naruszenie prawa przy świadczeniu usług.
• opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób prawnych transakcji na wirtualnych aktywach; wprowadzenie mechanizmu opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych dochodów uzyskiwanych przez osoby fizyczne z transakcji na wirtualnych aktywach (tj. podatek w wysokości 18%).
• brak jakichkolwiek zezwoleń na prowadzenie działalności wydobywczej zarówno dla osób fizycznych, jak i prawnych.

Jak wyjaśniła Julia Parkhomenko, projekt ustawy Ukrainy nr 10225-1 przewiduje również preferencyjne opodatkowanie dochodów osobistych stawką podatku w wysokości 5% przez pierwsze 3 lata, 9% przez kolejne 5 lat, po czym ogólna stawka podatku w wysokości 18 stosuje się %.

Tymczasem, zgodnie z tym projektem, podatek dochodowy dla dostawców usług związanych z kryptowalutą będzie wynosić 18% lub 9% podatku od wycofanego kapitału, z zastrzeżeniem zastosowania specjalnego reżimu Diya.City. Transakcje aktywami wirtualnymi są zwolnione z podatku VAT, z wyjątkiem tokenów użytkowych, podobnie jak transakcje dostawców usług związanych z kryptowalutami, z wyjątkiem usług doradczych.

Potrzebujemy korzyści: jak społeczność ekspertów oceniła inicjatywy mające na celu opodatkowanie dochodów z kryptowalut

Większość krajów w swojej koncepcji opodatkowania aktywów wirtualnych określiła opodatkowanie transakcji aktywami wirtualnymi jako działalność inwestycyjną, w rzeczywistości projekt ustawy nr 10225 proponuje podobne podejście – komentuje prawniczka Anastasia Tuz.

„Dodatnia różnica pomiędzy kwotą dochodu uzyskanego ze sprzedaży lub innego zbycia majątku wirtualnego a wartością majątku wirtualnego będzie podlegać opodatkowaniu. Podatnik jest obowiązany prowadzić odrębną ewidencję transakcji na aktywach wirtualnych, odrębnie od pozostałych przychodów i kosztów oraz odrębnie od transakcji na innych aktywach inwestycyjnych. Moim zdaniem, biorąc pod uwagę specyfikę działań z wirtualnymi aktywami, jest to dość logiczne i realistyczne. Ordynacja podatkowa Ukrainy zawiera już podobne przepisy dotyczące oddzielnego rozliczania niektórych transakcji.

Przykładowo podatnik ustala wynik finansowy transakcji na papierach wartościowych lub instrumentach pochodnych będących przedmiotem obrotu giełdowego, oddzielnie od wyniku finansowego transakcji na papierach wartościowych lub instrumentach pochodnych, które nie są przedmiotem obrotu giełdowego ” – wyjaśniła Anastasia Tuz.

Projekt nr 10225 wspiera przewodniczący Komisji Rady Najwyższej ds. finansów, polityki podatkowej i celnej Daniil Getmantsev. Jak powiedział wcześniej Focusowi, parlament nie będzie opóźniał przyjęcia projektu, ale z pewnością przeprowadzi wszelkie niezbędne konsultacje w sprawie treści tego projektu.

„Jeśli chodzi o ustalenie modelu opodatkowania majątku wirtualnego, należy przez analogię podejść do powiązanych przedmiotów prawa cywilnego. Są to papiery wartościowe i instrumenty pochodne. Nie sądzę, że opodatkowanie majątku wirtualnego powinno znacząco się różnić i dlatego zgadzam się z podejściem projektu ustawy. Z drugiej strony nie mogę w pełni podzielać podejścia dotyczącego preferencyjnego traktowania transakcji aktywami wirtualnymi ze względu na to, że rozwój transakcji finansowych, podczas których nie tworzy się wartości dodanej i dużej liczby miejsc pracy, nie może być wspierany przez państwo . Jednak niewątpliwie będziemy nadal omawiać wszystkie te kwestie” – mówi Daniil Getmantsev.

Ministerstwo Transformacji Cyfrowej Ukrainy opowiada się jednak za projektem nr 10225-1.

„Ustawa „O wirtualnych aktywach” została przyjęta przez parlament w 2021 r. i podpisana przez Prezydenta w 2022 r. Jednakże w związku z pracami nad zmianami w Ordynacji podatkowej przepisy dotyczące aktywów wirtualnych nie weszły jeszcze w życie. Ponadto na poziomie UE przyjęto już rozporządzenie regulujące rynek kryptowalut MiCA, którego przepisy Ukraina musi wdrożyć do ustawodawstwa krajowego, aby zintegrować się z paneuropejskim rynkiem finansowym. W tym czasie większość krajów europejskich wprowadziła już zasady gry na rynku kryptowalut, albo opracowując odrębne przepisy dotyczące aktywów kryptograficznych, albo dostosowując zasady ustawodawstwa dotyczącego papierów wartościowych dla nowej klasy aktywów. Ukraina straciła dwa lata na legalizację nowego przemysłu ”, mówi Julia Parkhomenko.

Ekspert ds. aktywów wirtualnych, dyrektor generalny Peanut.trade Alexander Momot, również opowiedział Focusowi o straconym czasie

„Jedyną rzeczą wymagającą regulacji w tym sektorze jest bramka fiat, a proponowana inicjatywa legislacyjna w zakresie regulacji wyprowadzi transakcje kryptowalutowe z cienia o 10-20% i pomoże tym, dla których ważne jest przeprowadzanie transakcji w ciemności . Z punktu widzenia startupów produktowych niestety na Ukrainie takich startupów prawie nie ma, wyjechały już z Ukrainy do Portugalii i innych krajów, nie sądzę, że zostaną zarejestrowane na Ukrainie, a zatem efekt, że nawet najlepsze ustawodawstwo będzie w końcu słabe. Ukraina nie wykorzystała szansy ze względu na trudności regulacyjne. Teraz to, co proponują rachunki, to 10–15% idealnego rachunku ” – jest pewien ekspert.

Część ekonomistów opowiada się za alternatywnym projektem nr 10225-1, gdyż uważają, że to właśnie on jest bardziej przydatny dla rozwoju rynku aktywów wirtualnych. Według Daniila Monina, eksperta ds. ekonomii w Ukraińskim Instytucie Przyszłości, projekt ten całkiem skutecznie określa system podatkowy,  gdy nie ma potrzeby opodatkowania wewnętrznych spraw platform handlowych oraz wymiany niektórych kryptowalut na inne nie jest przedmiotem opodatkowania, natomiast przedmiotem jest jedynie sprzedaż rzeczy wirtualnej i otrzymanie za nią pieniędzy oraz nabycie towarów i usług za ten składnik .

Ponadto biegły zwrócił uwagę na kilka ważniejszych norm projektu nr 10225-1 :

• okres karencji podatkowej;
• Z rynku została całkowicie usunięta Krajowa Komisja Papierów Wartościowych i Giełdy, która niczego nie reguluje. Główną regulacją i autoryzacją zajmuje się Ministerstwo Rozwoju Cyfrowego;
• Nie ma żadnych rocznych opłat za wsparcie w zakresie autoryzacji;
• audyt przeprowadzają niezależni audytorzy, a kosztem audytu jest płatność na rzecz usługodawcy;
• wprowadza się 10-letni okres, w którym konsultacje na rynku kryptowalut można prowadzić bez konieczności uzyskania zezwolenia;
• wydobywanie przez osoby prawne i osoby fizyczne nie wymaga żadnego zezwolenia;
• Proponuje się uruchomienie strefy innowacji – specjalnego środowiska startupowego promującego innowacyjność i upraszczającego testowanie nowych produktów za pomocą wirtualnych zasobów.

„Ogólny wyrok. Jeśli przyjmiemy ustawę o opodatkowaniu kryptowalut i nową wersję ustawy o aktywach wirtualnych, to tylko projekt nr 10225-1” – przekonuje Daniil Monin.