Które firmy są głównymi podatnikami na Ukrainie i jak zmieniła się ich sytuacja w czasie działań wojennych.
Rosyjska inwazja na Ukrainę na pełną skalę w 2022 roku zadała poważny cios ukraińskiej gospodarce, ale wiele dużych firm i ich właścicieli było w stanie zarobić więcej niż w spokojnym roku 2021.
Serwis internetowy OpenDataBot opracował rejestr największych podatników na Ukrainie, choć zawarte w nim dane są częściowo nieaktualne, np. znajdująca się na 3. miejscu Huta Żelaza i Stali PJSC Iljicz została faktycznie zniszczona podczas okupacji Mariupola.
„Komentarze” sprawdzały, jak czują się firmy znajdujące się na liście największych podatników na Ukrainie i co zmieniło się dla nich w czasie wojny.
ATB-Market LLC Giennadij Butkiewicz, Jewgienij Ermakow i Wiktor Karaczun
Zwłaszcza handel artykułami spożywczymi i handel detaliczny w czasie wojny to prawdopodobnie najbardziej dochodowy i stabilny biznes, ponieważ żywność zawsze będzie kupowana jako artykuł niezbędny. Tak więc, kiedy w 1993 roku dniepropietrowscy biznesmeni utworzyli pierwsze domy towarowe, które później przekształciły się w sieć ATB-Market, podjęli słuszną decyzję rozpoczynając wojnę z Federacją Rosyjską.
Do tej pory ponad 1000 domów towarowych sieci ATB Giennadija Butkiewicza, Jewgienija Jermakowa i Wiktora Karaczuna przyniosło im dochód w wysokości 148,3 miliarda hrywien. Jednak podobnie jak Naftogaz, oprócz spadku dochodów o 400 mln hrywien, istnieją także straty poniesione w wyniku zniszczenia sklepów, ich zajęcia przez okupantów lub zamknięcia, które wiosną 2022 roku w ATB oszacowano na miliardy hrywny.
Jednocześnie samo ATB jest dziś biznesem wartym miliardy dolarów i to w dolarach. Przed wojną jego kapitalizację szacowano na 3-4 miliardy dolarów.
NJSC Naftogaz Ukrainy – państwo w państwie
Dziś NAC pozostaje największym i najbardziej dochodowym przedsiębiorstwem na Ukrainie, choć przed wojną często ustąpił miejsca np. ATB-Marketowi. Naftogazowi pomogła jego monopolistyczna pozycja, dzięki czemu w 2022 roku do NAC przekazano masę znacjonalizowanych aktywów, w tym Ukranftę, szereg regionalnych spółek gazowniczych Dmitrija Firtasza, sieć stacji benzynowych Głusko, rafinerię ropy naftowej w Krzemieńczugu i inne.
Co prawda trzeba też liczyć się z ogromnymi szkodami, jakie poniosła NAC, które według szacunków firmy wynoszą co najmniej 1 miliard dolarów, a ataki rakietowe zniszczyły tę samą rafinerię w Kremenczugu.
Jednak na koniec 2022 roku Naftogaz pozyskał 169,9 mld UAH, czyli tylko o 600 mln mniej niż w przedwojennym 2021 roku.
Zgodnie z Uchwałą Rady Ministrów kapitalizacja rynkowa NAC wynosi ponad 300 miliardów hrywien, czyli nieco ponad 8 miliardów dolarów.
PJSC „Ilyich Iron and Steel Works” - Rinat Achmetow
Huta Żelaza i Stali Mariupol im. Iljicza, znajdująca się na liście największych podatników OpenDataBot, nie prowadzi działalności od czasu zajęcia Mariupola przez Rosję w 2022 roku. Według doniesień medialnych samo MMK zostało w zasadzie przekazane dyktatorowi Czeczenii Ramzanowi Kadyrowowi, zaś stan wczorajszego giganta metalurgicznego jest taki, że jego przywrócenie zajmie lata.
W 2022 roku MMK Iljicz udało się pozyskać 25,8 mld hrywien (wobec 146,4 mld hrywien w 2021), a w grudniu tego samego 2022 roku otwarto postępowanie upadłościowe dla przedsiębiorstwa z obwodu zaporoskiego.
Kernel-trade LLC – Andrey Verevsky
Zarobi 67,9 miliarda hrywien w 2022 roku. Przedsiębiorstwo jest największym przedsiębiorstwem rolniczym na Ukrainie i posiada największy na Ukrainie bank ziemi (363 tys. ha). A właścicielem tego przedsiębiorstwa jest były zastępca ludowy Andriej Wierewski.
To Kernel-Trade LLC sprzedaje wszystko, co Grupa Kernel uprawia na swoich ziemiach, przede wszystkim słonecznik wraz z jego przetwarzaniem na olej i eksportem za granicę. W rezultacie już w III kwartale 2023 roku działalność Kernela poprawiła się i osiągnęła 69 mln dolarów zysku netto.
Sądząc po najnowszych danych europejskich giełd, na których notowane są akcje Kernela, jego wartość przekracza 2 miliardy dolarów.
SE „Gwarantowany kupujący” – stan
Kolejny państwowy monopolista w sektorze energetycznym Ukrainy, którego zadaniem jest zakup „zielonej energii elektrycznej” i sprzedaż jej innemu państwowemu przedsiębiorstwu Ukrenergo. To prawda, że przedsiębiorstwo nie idzie dobrze, ponieważ stale jest winne dziesiątki miliardów hrywien producentom tej samej „zielonej” energii elektrycznej.
Jednak formalnie spółka w 2022 roku zarobiła 54,3 mld UAH, czyli o 4,2 mld UAH mniej niż w 2021 roku.
Silpo-Food LLC - Władimir Kostelman
Głównym konkurentem ATB-Market jest kolejna sieć detaliczna, należąca do Vladimira Kostelmana spółka Fozzy Group, będąca właścicielem sieci supermarketów liczącej ponad 300 sklepów (uwzględniając inne marki ponad 500). Rok wojenny 2022 kosztował firmę 2,8 miliarda hrywien przychodów, które spadły do 70 miliardów hrywien.
Niemniej jednak „Fozzy Group” myśli o wejściu na polski rynek detaliczny, ale oczywiście nie zapomni o ukraińskim, bo handel w czasie wojny jest ważny.
PJSC „Arcelor Mittal Krivoy Rog” – Lakshmi Nivas Mittal
Zakłady Metalurgiczne w Kriwoj Rogu, które od 2005 roku należą do międzynarodowego koncernu metalurgicznego Arcelor-Mittal, podobnie jak cały przemysł metalurgiczny Ukrainy, uległy poważnym zniszczeniom w czasie wojny. Oczywiście, w przeciwieństwie do zniszczonych przedsiębiorstw metalurgicznych Mariupola, zakład w Krzywym Rogu nie został fizycznie uszkodzony, ale przychody spadły 2,5-krotnie - z 109,3 mln UAH do 43,8 mln UAH.
Według spółki w 2022 roku zapłaciła 8,8 miliarda hrywien podatku.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością „D. Handel” – Rinat Achmetow
Największa prywatna firma na rynku energetycznym Ukrainy należy do biznesmena Rinata Achmetowa i była w stanie zwiększyć swoje dochody netto w roku wojny 2022 o ponad 20 miliardów hrywien – do 144,2 miliardów hrywien. (w 2021 r. 122,6 mld UAH).
Spółka jest w 100% własnością holenderskiej spółki D.TRADING BV, ale faktycznie jest kontrolowana przez Donieckie Przedsiębiorstwo Paliwowo-Energetyczne Rinata Achmetowa. Co więcej, wzrost dochodów nastąpił jeszcze w 2022 roku, przed podwyżką taryfy za energię elektryczną dla ludności do 2,64 UAH za 1 kWh.
Sprzyjają temu, jak donoszą media, nieprzejrzyste schematy na rynku energii elektrycznej, gdzie państwowy Energoatom sprzedaje swoją energię elektryczną firmie DTEK z ogromnym rabatem, która następnie po cenie rynkowej sprzedaje ją odbiorcom przemysłowym.
LLC „Operator GTS Ukrainy” – stan
Kolejnym państwowym monopolistą na rynku energii jest spółka zajmująca się transportem gazu przez terytorium Ukrainy. Ponieważ był to gaz ukraiński, wraz z rozpoczęciem wojny jego ilość znacznie spadła. Jednocześnie nawet po inwazji tranzyt nie ustał całkowicie, co jednak odbiło się na dochodach firmy.
Tym samym w 2022 roku „Operator GTS” zarobił 46 miliardów hrywien. (51 mld UAH w 2021 r.), ale spadek rentowności spółki zaledwie o 10% to wciąż niewielka cena, jaką trzeba zapłacić nie za wojnę „gazową”, ale za prawdziwą wojnę.
PKW „Ukrenergo” – stan
Podobnie jak Energoatom, państwowy Ukrenergo, pompujący energię elektryczną za pośrednictwem głównych sieci elektroenergetycznych, jest monopolistą i dzięki temu udało mu się zwiększyć przychody w 2022 roku do 82,3 mld hrywien. (71,1 mld UAH w 2021 r.)
To prawda, że ten sukces jest bardzo wątpliwy. Zatem oprócz przesyłu energii elektrycznej Ukrenergo musi kupować „zieloną” energię elektryczną po podwyższonej „zielonej taryfie” od państwa „Gwarantowanego Kupującego”. Ale tak naprawdę Ukrenergo jest już winne 32 miliardy hrywien za dostawy, co grozi ogromną dziurą w bilansie firmy, bo mówimy o 40% przychodów przedsiębiorstwa. A wszystko to w kontekście zbliżających się ataków najeźdźców na infrastrukturę krytyczną, co do czego nie ma wątpliwości nawet sama firma.
Generalnie zauważalne są zmiany w rejestrze dużych podatników na Ukrainie – zmniejsza się rola branż, które od początku wojny poniosły największe szkody, przede wszystkim hutnictwa, a rośnie rola państwa.
