Perspektywy zielonej energii: czy należy spodziewać się podwyżek cen?

Rok 2023 nie jest wyjątkiem dla zielonej energii, która w ciągu ostatniej dekady szybko zyskała popularność na całym świecie. Panele słoneczne, turbiny wiatrowe, biopaliwo - wszystko to stało się na Ukrainie powszechne. Czy jednak ten trend utrzyma się w przyszłym roku i jak bardzo zmienią się ceny energii odnawialnej?

Eksperci spodziewają się dalszego wzrostu wolumenów energii odnawialnej

Według najnowszego raportu Międzynarodowej Agencji Energetycznej oczekuje się, że do końca tego roku światowa moc wytwarzania energii odnawialnej wzrośnie o 440 GW, co będzie największym bezwzględnym wzrostem w historii, wynikającym ze zwiększonej mocy energii słonecznej.

Rosnące napięcia polityczne, rosnące ceny paliw kopalnych i obawy dotyczące bezpieczeństwa energetycznego napędzają wykorzystanie energii słonecznej i wiatrowej, jak wynika z raportu IEA dotyczącego aktualizacji rynku energii odnawialnej.

Oczekuje się, że wzrost będzie kontynuowany w 2024 r., kiedy całkowita światowa moc wytwórcza energii odnawialnej wzrośnie do 4500 GW, co równa się łącznej mocy Chin i Stanów Zjednoczonych.

„Energia słoneczna i wiatrowa przodują w szybkim rozwoju energetyki na świecie. Globalny kryzys energetyczny pokazał, że energia odnawialna ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia nie tylko czystszych, ale także bezpieczniejszych i niedrogich dostaw energii, w związku z czym rządy reagują, naciskając na szybsze wdrażanie” – powiedział dyrektor wykonawczy IEA Fatih Birol.

Aby uwzględnić ten wzrost udziału energii odnawialnej, Birol zalecił dostosowanie polityki do zmieniających się warunków rynkowych oraz opracowanie planów modernizacji i rozbudowy sieci, aby zapewnić maksymalne wykorzystanie ogromnego potencjału energii słonecznej i wiatrowej.

W 2023 r. energia słoneczna odpowiadała za 65% całkowitego przyrostu mocy, ponieważ wyższe ceny energii elektrycznej napędzały szybki rozwój elektrowni słonecznych.

Oczekuje się, że po kilku trudnych latach powolnego wzrostu moc elektrowni wiatrowych wzrośnie do końca roku o około 70% rok do roku.

W raporcie wskazano, że szybszy wzrost wynikał głównie z opóźnienia w ukończeniu projektów ze względu na ograniczenia związane z Covid-19 w Chinach, a także problemów z łańcuchami dostaw w Europie i USA.

Prognoza wzrostu mocy odnawialnych w Europie została skorygowana w górę o 40% w porównaniu z tym, co było przed rozpoczęciem wojny przez Rosję na Ukrainie. Szacuje się, że nowe moce fotowoltaiczne i wiatrowe pozwoliły już konsumentom energii elektrycznej w Unii Europejskiej zaoszczędzić 100 miliardów euro w latach 2021–2023, wypierając droższe wytwarzanie energii z paliw kopalnych.

Oczekuje się, że w kilku krajach europejskich, w tym w Hiszpanii, Niemczech i Irlandii, łączny udział energii wiatrowej i słonecznej w całkowitej rocznej produkcji energii elektrycznej przekroczy 40% w 2024 r.

Dalszy wzrost globalnej mocy elektrowni wiatrowych w 2024 r. będzie jednak zależał od tego, czy rządy będą w stanie zapewnić większe wsparcie polityczne w celu rozwiązania problemów związanych z uzyskiwaniem pozwoleń i aukcjami, natomiast oczekuje się, że w 2024 r. energia słoneczna będzie nadal rosła.

„Nowa polityka gospodarcza będzie również wspierać znaczny wzrost zielonej energii w USA i Indiach w ciągu najbliższych dwóch lat. Tymczasem Chiny umacniają swoją pozycję lidera i będą odpowiadać za prawie 55% przyrostu globalnych mocy wytwórczych energii odnawialnej zarówno w latach 2023, jak i 2024” – stwierdziła IEA.

W nadchodzących latach zielona energia będzie tańsza

Główną przyczyną szybkiego wzrostu liczby elektrowni słonecznych są spadające ceny instalacji paneli słonecznych. Koszty produkcji energii odnawialnej będą z roku na rok spadać, a Carbon Tracker przewiduje, że do 2040 roku 72% światowych elektrowni węglowych będzie nierentownych.

W raporcie MAE zauważono, że energia słoneczna będzie odpowiadać za 60% przewidywanego wzrostu energii odnawialnej, głównie ze względu na jej przystępność cenową. Ekspansja słoneczna wzrosła ponad dwukrotnie w porównaniu z poprzednimi sześcioma latami. Oczekuje się, że koszt energii słonecznej spadnie o kolejne 35% w ciągu najbliższych 5 lat, co przyczyni się do dalszego wzrostu w drugiej połowie dekady.

Prognozuje się, że koszt wytwarzania energii elektrycznej z nowych lądowych farm wiatrowych i słonecznych spadnie w 2024 r., ale nie na tyle szybko, aby spaść poniżej poziomu Covid-19 na większości rynków poza Chinami. Choć ceny surowców i frachtu spadły w stosunku do zeszłorocznych szczytów, nadal pozostają wysokie. Jednocześnie wzrosły koszty deweloperów związane z finansowaniem projektów w związku ze wzrostem kluczowych stawek.

W rezultacie oczekuje się, że średni globalny koszt energii (LCOE) z lądowej energetyki wiatrowej i fotowoltaiki w 2024 r. utrzyma się na poziomie 10–15% powyżej poziomu z 2020 r.

Perspektywy zielonej energii na Ukrainie

Jak wiadomo, na Ukrainie koszt energii elektrycznej dla ludności jest dotowany w ramach tzw. mechanizmu PSO (nałożenie specjalnych obowiązków). Chociaż politycy okresowo obiecują podniesienie ceny kWh dla odbiorców indywidualnych do poziomu rynkowego, zwykli obywatele już płacą więcej za towary i usługi, które obejmują cenę energii elektrycznej dla znacznie wyższej branży, argumentuje GreenPowerTalk.

Przedsiębiorstwa od dawna rozumieją korzyści płynące z energii słonecznej w celu zrekompensowania własnego zużycia, a patrząc na wojnę, projekty dotyczące energii odnawialnej są nadal wdrażane. Biorąc pod uwagę spadające koszty paneli fotowoltaicznych, tendencja ta będzie się utrzymywać. Kolejną zachętą są europejskie wymogi dotyczące wykorzystania części czystej energii i dodatkowe cła na towary wyprodukowane z, że tak powiem, brudnej energii.

W krótkiej perspektywie przyniesie to kolejny efekt: już teraz koszt „zielonej” energii elektrycznej w ciągu dnia osiąga wartości minimalne, a w miarę budowy na Ukrainie coraz większej liczby elektrowni słonecznych koszt ten będzie jeszcze bardziej spadał.

Jednak dla odbiorców przemysłowych nie wszystko jest takie złe: średni godzinowy koszt RDN („dzień przed” to segment rynku energii elektrycznej, na którym zakup i sprzedaż energii elektrycznej odbywa się następnego dnia po dniu handlowym po swobodnie konkurencyjnych cenach) za czas funkcjonowania elektrowni słonecznej, obecnie jest to ponad 2 hrywny.

Kolejnym czynnikiem, który w miarę rozwoju elektrowni słonecznych w celu zastąpienia własnego zużycia, będzie miał wpływ także na odbiorców w gospodarstwach domowych, jest opłata za przesył energii elektrycznej. Biorąc pod uwagę doświadczenia europejskich konsumentów, a także podobną taryfę za przesył gazu ziemnego funkcjonującą już na Ukrainie, odbiorca będący gospodarstwem domowym będzie musiał zapłacić również za dostawę energii elektrycznej. Firmy płacą już prawie 2 hrywny za każdą zakupioną kWh, aż do ceny RDN. Dlatego nawet w najprostszym przypadku elektrownia słoneczna na własne potrzeby rekompensuje już odbiorcom przemysłowym około 4 hrywien.

W ciągu następnej dekady energia odnawialna będzie nadal rosła, wypierając paliwa kopalne i redukując emisję gazów cieplarnianych. Teraz należy spodziewać się stopniowego wyrównywania kosztów kW z tradycyjnych ukraińskich źródeł energii, takich jak elektrownie cieplne, jądrowe i wodne, oraz „zielonej” energii elektrycznej produkowanej ze źródeł odnawialnych.