Ekonomia i rynki finansowe. Stan na koniec drugiego roku wojny
Na Ukrainie pod koniec stycznia 2024 r. zmniejszył się wolumen depozytów w bankach.
Spadek nastąpił po raz pierwszy od sierpnia 2022 r., czyli praktycznie pierwszy raz od półtora roku.
Ogólny spadek wolumenu depozytów rezydentów w bankach wyniósł 2,1%, czyli 49,2 mld UAH, do 2,35 bln UAH.
Co istotne, do redukcji depozytów przyczyniło się przede wszystkim zmniejszenie depozytów w hrywnych. Jednocześnie depozyty gospodarstw domowych spadły wolumenowo w większym stopniu niż depozyty przedsiębiorców.
Tym samym ilość depozytów gospodarstw domowych spadła w styczniu 2024 r. o 2,5%, czyli o 27,5 mld UAH. Depozyty ludności w hrywnach zmniejszyły się o 18,8 mld UAH, a depozyty w walutach obcych o równowartość 200 tys. dolarów.
Depozyty przedsiębiorstw spadły o 1,7%, tj. o 21,8 mld UAH.
Jednocześnie za cały spadek odpowiadały depozyty w hrywnach (minus 3,5%, czyli 32,5 mld UAH), a nawet wzrosły depozyty w walutach obcych (o 3,2%, czyli o 310 mln dolarów).
W lutym depozyty w hrywnach w systemie bankowym w dalszym ciągu spadały. W ciągu pierwszych sześciu dni zanotowano redukcję o 10 miliardów hrywien. Jeśli tak się stanie, ogólna redukcja depozytów w hrywnach w okresie styczeń-luty wyniesie minus 100 miliardów UAH.
Sytuacja związana z odpływem netto depozytów bankowych wygląda jeszcze bardziej groźnie, biorąc pod uwagę, że konta bankowe klientów są w dalszym ciągu uzupełniane poprzez finansowanie deficytu budżetowego, a ilość gotówki w hrywnie w obiegu stale się zmniejsza.
Tym samym w styczniu działania Skarbu Państwa (finansujące deficyt fiskalny) doprowadziły do wzrostu płynności systemu bankowego o 32,3 mld UAH.
Wraz z tym wartość gotówki w postaci hrywny w obiegu w styczniu 2024 r. spadła o 12 miliardów UAH.
Jednak w efekcie transakcje klientów doprowadziły do odpływu netto depozytów w hrywienach z systemu bankowego o 51,3 mld UAH.
Głównym kierunkiem odpływu depozytów jest skup gotówki w walutach obcych i zapłata za import.
W styczniu 2024 r. zakup netto walut obcych za gotówkę przez ludność wyniósł historycznie rekordowe 0,9 mld dol. Z wykresu wyraźnie wynika, że nieznaczny spadek zaufania społecznego do hrywny zaczął słabnąć w październiku (po wprowadzeniu zarządzanego elastycznego reżimu kursowego) i znacząco wzrosła od grudnia (po pojawieniu się niepewności co do pomocy zewnętrznej).
Wraz z tym styczniowy import towarów w 2024 r. okazał się dość wysoki – 5,1 mld dolarów, co przekracza wolumen ze stycznia 2023 r. o 1%. Pomimo tego, że w styczniu ubiegłego roku import obejmował znaczne wolumeny urządzeń wytwórczych.
Aby przyciągnąć środki w postaci hrywny do systemu bankowego, NBU od czerwca 2022 roku prowadzi politykę rzeczywiście dodatnich stóp procentowych. W ramach tej polityki NBU spędził w latach 2022-2023. 132 miliardy UAH środków publicznych na wypłatę odsetek dla banków od certyfikatów depozytowych.
Jednak, jak widzimy wraz ze wzrostem niepewności co do pomocy zewnętrznej, taka polityka nie przynosi rezultatów. Depozyty bankowe zaczynają gwałtownie spadać, pomimo naprawdę dodatnich stóp procentowych.
Według naszych szacunków, gdyby NBU pozostawił stopy procentowe na niezmienionym poziomie (na poziomie z maja 2022 r.), jego wydatki na certyfikaty depozytowe wyniosłyby zaledwie 61 mld UAH.
Wśród przyczyn spadku depozytów w 2024 roku można wymienić:
Rosnące ryzyko walutowe w obliczu niepewności dotyczącej pomocy zewnętrznej.
Wprowadzony od października przez NBU elastyczny reżim kursowy wzmacnia kształtowanie się negatywnych oczekiwań klientów banków i zachęca ich do szybkiej wymiany środków w hrywnych na walutę obcą w celu zabezpieczenia się przed ryzykiem ewentualnej „zarządzanej elastycznej dewaluacji”.
Sezonowość. Grudniowa wysoka baza porównawcza kojarzona jest zazwyczaj z realizacją kontraktów budżetowych. W styczniu natomiast wpływy na konta klientów są niższe ze względu na tradycyjnie wysokie koszty importu w okresie zimowym. Prowadzi to do zmniejszenia sald na rachunkach przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.
Gospodarka
Polscy przewoźnicy w dalszym ciągu blokują zachodnią granicę Ukrainy. Według Ministerstwa Odnowy obecnie zablokowane dla swobodnego ruchu ciężarówek są „Jagodin – Dorogusk”, „Ugrinov – Dołgobiczuv”, „Ustilug – Zosin”, „Szegini – Medika”, „Rava-Russkaya – Grebenne” i „ Krakowiec – Korczew”. Najbardziej krytyczna sytuacja panuje na punkcie kontrolnym Jagodin-Dorogusk, gdzie całkowicie wstrzymano ruch transportu towarowego. W sumie na drogach w Polsce czeka około 3 tys. ciężarówek. Według ministra Kubrakowa w styczniu eksport produktów rolnych odbywał się głównie transportem morskim i wyniósł 6,7 mln ton, ale przez Polskę przeszło jedynie 0,37 mln ton produktów rolnych, co stanowi około 5% całkowitego wolumenu. Jednocześnie w 2022 roku przez Polskę eksportowano do 1 mln ton produktów rolnych miesięcznie. Biorąc pod uwagę długość procesu negocjacji w sprawie odblokowania punktów kontrolnych na zachodniej granicy, ukraińscy eksporterzy rozważają alternatywne szlaki logistyczne. Tym samym narodowy przewoźnik PJSC Ukraińskie Przedsiębiorstwo Żeglugi Dunajskiej przygotowuje się do uruchomienia barek kontenerowych z przyczepami kempingowymi na środkowy i górny Dunaj. Firma spedycyjna oferuje dostawę kontenerów do portów naddunajskich w Bułgarii, Serbii, Węgrzech, Słowacji, Austrii, Niemczech oraz do rumuńskiego portu w Konstancy. Oprócz transportu firma zapewnia magazynowanie i przeładunek w ukraińskich portach, organizację przeładunków w portach rozładunku. Państwowe przedsiębiorstwo rozpoczęło konsultacje z przewoźnikami w celu pozyskania wymaganej liczby kontenerów potrzebnych do sformowania pierwszych przyczep kempingowych.
Budżet
Według Skarbu Państwa w styczniu 2024 r. łączna kwota wydatków pieniężnych funduszu ogólnego budżetu państwa wyniosła 150,2 mld hrywien. Ze względu na kontynuację reżimu wojennego lwią część wydatków przeznaczano na cele społeczne i wojskowe. Tym samym w strukturze wydatków na wynagrodzenia rozliczane memoriałowo przypada 75,9 mld hrywien, co stanowi 50,5% ogółu wydatków poniesionych w styczniu 2024 roku. W szczególności na utrzymanie personelu wojskowego przeznaczono 57,4 miliarda hrywien. Na opłaty za użytkowanie towarów i usług przeznaczono 9,3 mld UAH, czyli 6,2% ogółu wydatków, z czego 1,2 mld UAH przeznaczono na wsparcie Sił Zbrojnych Ukrainy (zakup sprzętu wojskowego, broni, amunicji, wyrobów obronnych, wyposażenia osobistego ochrona, paliwa i smary, żywność).
Na ubezpieczenia społeczne (wypłata emerytur, zasiłków, stypendiów) przeznaczono 42 miliardy UAH, czyli 27,9% ogółu wydatków, z czego 21 miliardów UAH stanowił przelew do Funduszu Emerytalnego na finansowe wsparcie wypłaty emerytur, 11,4 miliarda UAH przeznaczono na płatność Ministerstwa Polityki Społecznej na ochronę socjalną dzieci i rodzin, ochronę obywateli w trudnych sytuacjach życiowych, wsparcie rodzin o niskich dochodach; Na realizację programu państwowych gwarancji opieki medycznej dla ludności przekazała Narodowa Służba Zdrowia Ukrainy 4,2 miliarda hrywien.
Na obsługę długu publicznego przeznaczono 9,5 miliarda hrywien, czyli 6,3% ogółu wydatków; na transfery do budżetów lokalnych - 11,8 mld UAH, czyli 7,9% ogółu wydatków.
Negocjacje w sprawie trzeciej rewizji programu Extended Fund Facility pomiędzy Ukrainą a MFW, które rozpoczęły się 17 lutego w Warszawie, są ważne dla utrzymania żywotnej aktywności państwa. Z Ukrainy biorą udział przedstawiciele Ministerstwa Finansów Ukrainy, Narodowego Banku Ukrainy, a także innych organów rządowych odpowiedzialnych za politykę w dziedzinie gospodarki, energetyki, walki i zapobiegania korupcji oraz praworządności. spotkania.
Rynek walutowy
Na rynku walutowym w dalszym ciągu dominuje popyt na waluty obce, którego deficyt uzupełniają interwencje Narodowego Banku Polskiego, który w ciągu ostatniego tygodnia wyniósł 322 mln dolarów (od początku roku - 3,2 mld dolarów).
Finanse
W ciągu ostatniego tygodnia w ramach państwowego programu „Przystępne kredyty 5-7-9%” przedsiębiorcy otrzymali od banków 339 preferencyjnych kredytów na łączną kwotę 1,4 mld UAH, w tym 234 pożyczki na kwotę 0,7 mld UAH od banków państwowych. W okresie stanu wojennego na Ukrainie udzielono 46 579 dostępnych kredytów na łączną kwotę 187,2 mld UAH (w tym banki sektora publicznego – 34 693 kredytów na kwotę 95,1 mld UAH), z czego według stanu na 19 lutego br. 13, UAH 87 mld UAH – na cele inwestycyjne, 8,85 mld UAH – na pożyczki antykryzysowe, 3,72 mld UAH – na refinansowanie pożyczki otrzymane wcześniej, 36,48 mld UAH – pożyczki dla producentów rolnych, 57,8 mld UAH – na cele antywojenne.
Według Przeglądu Sektora Bankowego NBU (luty 2024 r.) to program „Przystępne kredyty 5-7-9%” umożliwia wsparcie akcji kredytowej w hrywnach: łączny wolumen kredytów udzielonych w ramach tego programu wzrósł w czwartym kwartale br. o 2% 2023 r. i o 34% w 2023 r. W ciągu roku wolumen kredytów najbardziej wzrósł w sektorach handlu i zaopatrzenia w energię, a w IV kwartale także w branży logistycznej i spożywczej. Jednocześnie w ostatnim kwartale 2023 roku znacząco zmniejszył się portfel kredytów rolniczych. Dodatkowo, dzięki akcji kredytowej w ramach programu eOselya, wolumen kredytów hipotecznych netto wzrósł w IV kwartale 2023 roku o 4,3 mld UAH i o 8,9 mld UAH w 2023 roku: w IV kwartale o 23,2%, czyli o 3,5 mld UAH; na rok 2023 - prawie połowa, czyli 6 miliardów hrywien.
W zakresie finansowania banków, przez cały 2023 rok utrzymywał się wzrost środków klientów na rachunkach bankowych, a ich udział w pasywach banków utrzymywał się na rekordowym poziomie – około 91%. Ale udział refinansowania NBU aktualizowane minimum z 2006 roku. Wolumen środków w hrywnach osób fizycznych wzrósł w 2023 r. o 20,5%. Tempo wzrostu przyspieszyło w IV kwartale, szczególnie w grudniu, w związku z sezonowym napływem wynagrodzeń i premii. Początek 2024 roku upłynął pod znakiem tradycyjnych sezonowych odpływów środków z rachunków osób fizycznych, nie stwarza to jednak zagrożenia dla stabilności finansowania banków.
