Rada Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy (RBNiO) podjęła decyzję o przymusowym przejęciu rosyjskich udziałów w prywatnej spółce akcyjnej Zakład Produkcji Paliwa Jądrowego.
Akcje należą do spółki akcyjnej TVEL, która jest rosyjskim producentem paliwa jądrowego i wchodzi w skład państwowego koncernu Rosatom.
Według doniesień mediów dokument o przymusowym przejęciu akcji podpisał już prezydent Władimir Zełenski. Zgodnie z decyzją Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Gabinet Ministrów musi zapewnić jej wykonanie w ciągu miesiąca.
Według danych YouControl TVEL posiada obecnie 50% akcji ukraińskiego Zakładu Produkcji Paliwa Jądrowego. Drugą połowę stanowi udział ukraińskiego państwowego koncernu Nuclear Fuel. Udziały te nie są jednak równe, gdyż wielkość wkładu Ukrainy w kapitał zakładowy spółki jest wciąż o 20 hrywien większa niż w przypadku Rosji i wynosi 50,00000619%.
Co wiadomo o „Elektrowni Paliwa Jądrowego”
PJSC „Zakład Produkcji Paliwa Jądrowego” jest zarejestrowany we wsi Smolino (obwód kirowogradzki). W październiku 2010 roku podpisano tam umowę na budowę odpowiedniego przedsiębiorstwa.
Decyzję o budowie zmieniono jednak w związku z agresją rosyjską w 2014 roku. W październiku 2015 roku ówczesny minister energetyki Ukrainy Władimir Demczyszin stwierdził, że TVEL nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań związanych z budową elektrowni, co grozi rozwiązaniem umowy.
W grudniu 2016 roku nowy minister Igor Nasalik ogłosił, że Ukraina ponownie planuje budowę fabryki produkującej zespoły paliwowe dla elektrowni jądrowych. W 2019 roku Ministerstwo Energii ogłosiło plany ogłoszenia konkursu na budowę elektrowni w Jużnoukrainsku w obwodzie mikołajewskim, jednak budowa taka jeszcze się nie rozpoczęła.
Zwracamy także uwagę, że w rejestrze orzeczeń sądowych znajduje się uchwała z 2022 r., w której m.in. przedsiębiorstw pojawia się „Zakład Produkcji Paliwa Jądrowego” z komentarzem o istnieniu istotnego ryzyka w zarządzaniu tą osobą prawną podejmowania decyzje na szkodę bezpieczeństwa państwa Ukrainy.
Nowy zakład będzie
Na początku kwietnia 2024 r. Krajowe Przedsiębiorstwo Wytwarzania Energii Jądrowej Energoatom ogłosiło, że mimo to w pobliżu Jużnoukrainska powstanie kompleks do produkcji zespołów paliwowych: odpowiednia decyzja została zatwierdzona podczas przesłuchań publicznych, które odbyły się w mieście satelickim elektrowni jądrowej.
Zgodnie z projektem planowane jest stworzenie nowoczesnej produkcji paliwa jądrowego do reaktorów typu WWER-1000. Ma to znaczenie strategiczne, gdyż pozwoli Ukrainie zaopatrywać elektrownie jądrowe w wysokiej jakości paliwo i zmniejszyć zależność od zagranicznych dostawców.
Z bloków energetycznych tego typu korzystają wszystkie działające elektrownie jądrowe na Ukrainie, w tym najpotężniejsza – Zaporoże, które od marca 2022 roku znajduje się pod okupacją rosyjską i aktualnie znajduje się pod kontrolą Rosatomu.
