Jak ustalana jest cena paliwa na Ukrainie i dlaczego benzyna jest tutaj tak droga?
Benzyna stała się jednym z głównych motorów wzrostu gospodarczego w wielu krajach. W dzisiejszym połączonym świecie cena benzyny zyskała międzynarodowe znaczenie jako towar najwyższej wagi.
Zrozumienie dynamiki światowego rynku benzyny jest niezwykle ważne dla ekspertów rynkowych, urzędników państwowych i zwykłych obywateli, którzy na co dzień korzystają z tego niezbędnego zasobu do zasilania swoich samochodów.
Jakie czynniki wpływają na cenę benzyny?
Cena benzyny na stacji zależy od złożonej interakcji różnych czynników, z których każdy odgrywa kluczową rolę w określeniu ostatecznego kosztu ponoszonego przez konsumentów.
Ceny oleju
Cena benzyny opiera się na cenie ropy. Produkcja benzyny opiera się w dużej mierze na ropie naftowej jako podstawowym surowcu, a wahania cen ropy naftowej mają bezpośredni i bezpośredni wpływ na cenę benzyny. Wydarzenia geopolityczne i ekstremalne warunki pogodowe mogą zakłócać łańcuch dostaw ropy i produktów naftowych, wpływając na ceny. Takie zakłócenia powodują niepewność, prowadząc do większej zmienności cen. W perspektywie krótkoterminowej na cenę ropy naftowej wpływa brak elastyczności podaży i popytu wynikający ze stagnacji mocy produkcyjnych i ograniczonej możliwości konsumentów w zakresie przejścia na paliwa alternatywne lub poprawy efektywności paliwowej urządzeń.
Czynnik podaży i popytu
Podstawy podaży i popytu są równie istotne na rynku benzyny. Zmiany sezonowe, zakłócenia w dostawach i zmiany w popycie konsumentów mogą mieć wpływ na ceny benzyny. Historycznie rzecz biorąc, ceny benzyny były napędzane sezonowym popytem. Zwykle rosną wiosną, osiągając najwyższy punkt późnym latem, kiedy następuje gwałtowny wzrost aktywności pojazdów. I odwrotnie, zimą ceny benzyny zwykle spadają. Zmniejszenie dostępnej podaży benzyny w oparciu o rzeczywisty lub przewidywany popyt na nią prowadzi do wzrostu cen benzyny. Gwałtowne wahania cen benzyny mogą wystąpić w przypadku zakłóceń w dostawach ropy naftowej, działalności rafinerii lub logistyce transportu benzyny. Nawet jeśli ceny ropy naftowej pozostaną stałe, cena benzyny może ulec zmianie ze względu na okresowe zmiany popytu i modyfikacje standardów benzyny.
Kurs wymiany
Wahania kursów wymiany walut mogą prowadzić do zmienności cen, co wpływa na dostępność benzyny dla konsumentów. Kiedy waluta danego kraju umacnia się w stosunku do waluty opartej na cenie ropy naftowej (zwykle dolara amerykańskiego), import benzyny staje się tańszy, a ceny na stacjach benzynowych mają tendencję do spadania. I odwrotnie, koszty importu ropy naftowej rosną, gdy waluta danego kraju słabnie, co często prowadzi do wyższych cen benzyny.
Podatki i regulacje rządowe
Kraje na całym świecie opodatkowują i regulują benzynę, aby osiągnąć różne cele gospodarcze, środowiskowe i społeczne. Podatki te mogą się znacznie różnić w zależności od kraju i stanowią znaczną część ostatecznej ceny benzyny. Na przykład podatek od benzyny w Japonii wynosi około 0,50 dolara za litr od 2023 r., podczas gdy podatki federalne i inne opłaty od sprzedaży detalicznej benzyny w Stanach Zjednoczonych wynoszą jedynie 0,045 dolara za litr od 1 lipca 2023 r.
Jak duży jest światowy rynek benzyny?
Zdaniem ekspertów międzynarodowy rynek benzyny wzrośnie ze 125,94 mld dolarów w 2022 r. do 128,21 mld dolarów w 2023 r., przy średniorocznej stopie wzrostu na poziomie 1,8%. Co więcej, oczekuje się, że do 2027 r. osiągnie on poziom 136,81 miliarda dolarów, co oznacza wzrost CAGR na poziomie 1,64%. Warto podkreślić, że największy udział w rynku benzyn będzie miała Ameryka Północna, natomiast najwyższą dynamikę wzrostu w okresie prognozy odnotuje region Azji i Pacyfiku.
W których krajach jest najdroższa benzyna na świecie?
Średnia cena benzyny na świecie wynosi około 1,35 dolara za litr. Według serwisu Globalpetrolprices, oto dziesięć krajów z najdroższym litrem paliwa według stanu na 4 września 2023 r.
Hongkong – 3064 dolarów za litr
Islandia - 2389
Monako - 2278
Holandia – 2266
Liechtenstein – 2266
Norwegia – 2263
Dania – 2257
Szwajcaria – 2.1714
Grecja – 2166
Włochy – 2118
W których krajach jest najtańsza benzyna?
Według Globalpetrolprices zwracamy uwagę na 10 krajów z najtańszą benzyną na świecie.
Wenezuela – 0,004 dolara za litr
Iran – 0,028
Libia – 0,031
Algieria – 0,335
Kuwejt – 0,341
Angola – 0,362
Egipt – 0,372
Turkmenistan – 0,428
Malezja – 0,441
Kazachstan – 0,47
Dlaczego te kraje mają tak tanie paliwo? Po pierwsze, wszystkie one mają ogromne rezerwy ropy. Jednocześnie trzy najtańsze kraje – Wenezuela, Libia i Iran – mają trudności z eksportem swoich produktów, albo z powodu wojny, albo z powodu sankcji nałożonych przez Stany Zjednoczone. Oznacza to, że większość paliwa przeznaczona jest do spożycia publicznego i nie jest eksportowana.
Dlaczego benzyna jest tak tania w USA?
Od 9 października 2023 r. 1 litr benzyny w Stanach Zjednoczonych kosztuje średnio 1047 dolarów za litr. Zazwyczaj w bogatszych krajach ceny gazu są wyższe, podczas gdy ceny w krajach biedniejszych lub krajach produkujących i eksportujących ropę naftową są znacznie niższe. Jednak Stany Zjednoczone stanowią wyjątek od tej reguły i mają zaskakująco niskie ceny gazu, mimo że są jednym z najbogatszych krajów na świecie. Głównym powodem jest to, że podatki od benzyny w Ameryce zawsze były bardzo niskie. Federalny podatek od benzyny został po raz pierwszy wprowadzony w 1932 r. i wynosił 1 cent za galon, a obecnie wynosi 18,4 centa za galon, ale podatek ten pozostaje niezmieniony od 1993 r.
Dlaczego benzyna jest tak droga na Ukrainie?
Zeszłoroczna inwazja Rosji na Ukrainę spowodowała gwałtowny wzrost cen towarów. Dotknęło to wiele towarów: pszenicę, nawozy, a zwłaszcza ropę naftową. Doprowadziło to do szybkiego wzrostu cen benzyny, które po 4 miesiącach w czerwcu 2023 roku osiągnęły na Ukrainie szczyt na poziomie 52 UAH za litr A-95, czyli o 65% więcej niż na początku roku.
Głównymi czynnikami, które doprowadziły do gwałtownego wzrostu cen paliw, było zniszczenie łańcuchów dostaw i spadek krajowej waluty w stosunku do dolara o prawie 40%. Wreszcie na cenę benzyny wpłynęła zmiana źródeł dostaw paliwa: jeśli przed rozpoczęciem inwazji lwia część benzyny pochodziła z Białorusi, a także z krajowych rafinerii, to od marca 2022 r. zaczęła się cała benzyna do importu wyłącznie z krajów Unii Europejskiej.
Zniesienie akcyzy na benzynę w marcu 2022 roku i obniżka podatku VAT z 20% do 7% pomogły ustabilizować rynek paliw, a już we wrześniu tego samego roku akcyza została ponownie zwrócona, choć została znacznie obniżona do 100 euro za tysiąc litrów w przypadku benzyny, oleju napędowego i biopaliwa oraz 52 euro za tysiąc litrów w przypadku gazu. W lipcu 2023 r. ponownie podwyższona została akcyza na benzynę ze 100 euro za tysiąc litrów do 213,5 euro, a na olej napędowy – ze 100 do 139 euro. Stawka VAT wróciła do przedwojennej wartości - 20%. Jest to określone w ustawie nr 7668-d.
Rynek paliw zareagował na podwyżkę podatku stopniowym wzrostem cen – w okresie od sierpnia do października br. cena A-95 wzrosła o prawie 18%. Na dzień 21 listopada 2023 r. średni koszt benzyny A-95 wynosi 55 UAH, czyli 1,50 dolara. Pomimo tego, że koszt paliwa na Ukrainie nie jest najwyższy na świecie, biorąc pod uwagę poziom dochodów w naszym państwie, benzyna kosztuje naszych obywateli najdrożej na świecie. Jest mało prawdopodobne, aby w nadchodzących latach benzyna na Ukrainie znacząco taniała.
Brak krajowej produkcji, wysokie ceny ropy na rynku światowym i wysokie podatki od paliw w naszym państwie nie napawają optymizmem co do znacznych ułatwień dla kierowców w najbliższej przyszłości.
