Na Ukrainie proces tworzenia budżetu na 2024 rok dobiega końca. Ministerstwo Finansów ustaliło już, jakie będą wskaźniki makroekonomiczne i standardy społeczne na przyszły rok. Głównym problemem jest głęboki deficyt, który można pokryć jedynie poprzez wsparcie międzynarodowe, a obecnie nie ma gwarancji takiego wsparcia.
Jaki będzie budżet: PKB, inflacja i płace
Ministerstwo Finansów zauważa, że na Ukrainie żyje 34,5 mln ludzi. Obliczenie budżetu bez zrozumienia wielkości populacji jest prawie niemożliwe. Na podstawie wielkości populacji można obliczyć wydatki na sferę społeczną, medycynę, oświatę, obciążenie infrastruktury, wysokość otrzymywanych podatków itp. Jednak niezwykle trudno jest uzyskać dokładne liczby przed zakończeniem pełnej skali wojna. W tym celu konieczne jest przeprowadzenie spisu ludności. W ciągu trzech lat spodziewany jest wzrost PKB na poziomie 5-7,5%.
Zatem w przyszłym roku, zgodnie z oczekiwaniami resortu, produkt krajowy brutto wzrośnie o 5%, w 2025 r. – o 7%, w 2026 r. – o kolejne 7,5%. Nie pozwoli nam to zbliżyć się do poziomu PKB, jaki był w 2021 roku, przed rozpoczęciem wojny na pełną skalę.
Jak wzrosną ceny:
- inflacja w 2024 r. – 10,8%;
- w 2025 r. – 7%;
- w 2026 r. – 5,8%.
Wzrosną także wynagrodzenia. Średnio przyszłoroczne wynagrodzenie, według wyliczeń Ministerstwa Finansów, wyniesie 21 852 UAH, w 2025 r. – 25 645 UAH, w 2026 r. – 29 625 UAH. Wzrośnie także płaca minimalna. W przyszłym roku zostanie ona zwiększona w styczniu z 6700 do 7100 UAH, a w lipcu do 8000 UAH. W 2025 r. płaca minimalna wyniesie 8370 UAH, a w 2026 r. – 8956 UAH. Ocenie poddane zostaną także koszty życia. Związane są z tym alimenty, emerytury, szereg płatności, dotacji itp. Na przykład minimalna emerytura wzrośnie:
- w 2024 od 2093 do 2361 UAH;
- w 2025 r. – do 2573 UAH;
- w 2026 r. – do 2774 UAH.
Ludmiła Czerenko, ekonomistka, ekspert ds. ekonomii społecznej i starszy pracownik naukowy w Instytucie Demografii i Badań Społecznych Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, mówi: sądząc po dokumencie, w pierwszej połowie 2024 r. rząd faktycznie planuje zamrożenie sytuacji to istnieje teraz. Oczekuje się jednak, że w lipcu przyszłego roku zyski znacząco wzrosną.
„Teraz proces tworzenia budżetu państwa dobiega końca i oczywiste jest, że na pierwszą połowę 2024 r. planują przełożyć sytuację, która jest obecnie” – wyjaśniła.
Co stanie się ze świadczeniami socjalnymi?
Emerytury. Wraz ze wzrostem minimalnej emerytury w związku ze wzrostem kosztów utrzymania, wzrośnie także świadczenie gwarantowane dla tych ukraińskich emerytów, którzy spełnili wymogi dotyczące stażu pracy i ukończyli 65. rok życia. Zgodnie z prawem muszą otrzymać co najmniej:
- 2680 UAH – w 2023 r.;
- 2840 UAH – od stycznia do lipca 2024 r.;
- 3200 UAH – od lipca 2024 r. do stycznia 2025 r.;
- 3348 UAH – w 2025 r.;
- 3582 UAH – w 2026 r.
Alimenty. Minimalna wysokość alimentów na Ukrainie nie może być niższa niż poziom utrzymania dziecka w odpowiednim wieku. Ministerstwo Finansów planuje podwyżkę kosztów życia na trzy lata z góry. W rezultacie zmieni się wysokość alimentów.
Dla dzieci poniżej 6 roku życia:
- w 2024 r. – 2563 UAH;
- w 2025 r. – 2794 UAH;
- w 2026 r. – 3012 UAH.
Dla dzieci w wieku od 6 do 18 lat:
- w 2024 r. – 3196 UAH;
- w 2025 r. – 3484 UAH;
- w 2026 r. – 3756 UAH.
Podatki. Na Ukrainie podatki dla indywidualnych przedsiębiorców („FOP”) zależą przede wszystkim od wielkości standardów socjalnych. Zatem w wyniku podwyższenia płacy minimalnej jednorazowa składka na ubezpieczenie społeczne zmieni się następująco:
- 1562 UAH – od stycznia do lipca 2024 r.;
- 1760 UAH – od lipca 2024 r. do stycznia 2025 r.;
- 1841 UAH – w 2025 r.;
- 1970 UAH – w 2026 r.
Podatek dla przedsiębiorców indywidualnych, należących do pierwszej grupy podatkowej, uzależniony jest od poziomu utrzymania osoby pracującej. Jest to 10% kosztów utrzymania. Zatem kwota podatku będzie wynosić:
- w 2024 r. – 302,8 UAH;
- w 2025 r. – 330,1 UAH;
- w 2026 r. – 355,8 UAH.
Spory wokół wojskowego podatku dochodowego od osób fizycznych
Opracowując projekt budżetu na 2024 r. Ministerstwo Finansów stanęło w obliczu niedoboru środków. Nie ma wystarczającej ilości pieniędzy, aby sfinansować wszystkie wydatki w wojnie na pełną skalę. Zgodnie z prawem siły zbrojne mogą być zasilane wyłącznie ze środków podatników (zakaz korzystania z międzynarodowych pożyczek i dotacji).
Ministerstwo Finansów ma kilka pomysłów. Mogą na przykład otrzymać dodatkowe dziesiątki miliardów hrywien, jeśli wycofają z lokalnych budżetów podatek dochodowy od osób fizycznych (NDFL), który otrzymują od wojska. Władze lokalne wydają także otrzymywane podatki na wojsko, mówi OBOZREVATEL Andriej „Khokhol” Sergan, dowódca plutonu UAV w 59. oddzielnej brygadzie piechoty zmotoryzowanej im. Jakowa Handzyuka z Sił Zbrojnych Ukrainy. Według niego dowódcy brygady nie jest trudno dojść do porozumienia z lokalnymi władzami. A jeśli samorząd nie będzie chciał pomóc Siłom Zbrojnym, to można zmienić punkt stałego rozmieszczenia, wówczas inna wspólnota terytorialna otrzyma podatki.
Ministerstwo Finansów chce pozyskać te środki, aby centralnie finansować Siły Zbrojne Ukrainy i ograniczać deficyt budżetowy. Inną opcją jest dewaluacja hrywny do poziomu około 41 UAH za dolara. Pozwoliłoby to zwiększyć pomoc otrzymywaną od partnerów międzynarodowych w ekwiwalencie hrywny i zwiększyć wysokość wpływów celnych (płatnych w walucie obcej). Narodowy Bank nie podoba się ten pomysł. Dążą do stopniowego ograniczania inflacji i starają się utrzymać dolara w relatywnie stabilnych przedziałach.
Budżet walczącego kraju
Siergiej Marczenko stwierdził już podczas teletonu, że obecnie niezwykle trudno jest przewidzieć budżet na 2024 rok. Nie ma gwarancji ze strony partnerów międzynarodowych (jak to miało miejsce w zeszłym roku), a nasze własne dochody podatkowe nie wystarczą nawet na pełne utrzymanie wojska.
W tej sytuacji niezwykle ważne jest, aby Ukraińcy regularnie płacili podatki, a gospodarka się rozwijała. Na obronność i bezpieczeństwo trzeba w tym roku przeznaczyć 1,6 biliona hrywien, a budżet na przyszły rok nie będzie mniejszy. I choć wojsko musi zwiększyć swój budżet, trudno jest wypłacić nawet taką kwotę, jaka jest obecnie dostępna.
Ukrainę czeka trudny okres ożywienia gospodarczego nawet po zakończeniu wojny. Do tej pory wynagrodzenia sektora publicznego, część wydatków socjalnych oraz projekty infrastrukturalne finansowane są z pomocy międzynarodowej. Nasze własne środki ledwo wystarczają na potrzeby armii.
