Na Ukrainie prawo zabrania ograniczania wieku przyszłego pracownika w okresie zatrudnienia. Jednak tysiące firm nadal wyraża życzenie „do 45 lat”. Dzieje się tak w kontekście rekordowych niedoborów kadrowych, w sytuacji krytycznego niedoboru pracowników.
Ageizm wypacza sytuację, dyskryminuje niemal największą grupę społeczeństwa, utrudnia rozwój gospodarczy i przynosi wszystkim straty. Jak pracodawcy łamią prawo i co warto wiedzieć.
„Rozpieszczeni” pracodawcy
Na stronach dużych portali rekrutacyjnych można znaleźć setki ogłoszeń z ograniczeniami wiekowymi. Wśród nich jest wakat w sieci Galya Baluvana. Do pracodawcy zadzwonił dziennikarz OBOZ.UA, który wskazał górną granicę wieku dla pomocnika kucharza na 47 lat. Na pytanie, dlaczego dokładnie 47 lat, przedstawiciel firmy Alexander odpowiedział, że zatrudniają osoby po 50. roku życia, ale okazało się, że to dla nich za ciężka praca.
Kiedy dziennikarz zapytał, czy są jacyś młodzi ludzie, którzy odpowiedzieli na wakat, ale po kilku dniach intensywnej pracy odrzucił ofertę, Aleksander potwierdził, że tacy kandydaci są. Oznacza to, że dla młodych ludzi jest to również ciężka praca. Oznacza to, że byli zarówno młodzi ludzie, którzy odmówili przyjęcia ofert pracy ze względu na duże obciążenie pracą, jak i pracownicy powyżej 50. roku życia, którzy nie mogli sobie poradzić. Jednak Alexander zamiast ponownie rozważyć rozkład pracy, długość dnia pracy czy automatyzację niektórych procesów, zdecydował, że problem dotyczy osób po 50. roku życia.
Po wyjaśnieniu pytań Aleksander dodał, że ponad 50-letnia kobieta miała problemy z ciśnieniem i wydawało się, że po pracy z nim trafiła nawet do szpitala.
Takie ograniczenie wakatu jest jawną i niezgodną z prawem dyskryminacją, ale pracodawca nie zmienił swojego punktu widzenia: osoby powyżej 47. roku życia proszone są, aby „nie marnowały czasu”.
Praca w kuchni jest oczywiście ciężka, ale w wieku 48 lat jest równie trudna, jak w wieku 25 lat. Wytrzymałość, uważność itp. są znacznie ważniejszymi kryteriami. Okazywanie pozornej troski, gdy pracodawca „chroni zdrowie” pracownika, ale w rzeczywistości jest pewne, że po 47. roku życia wydajność danej osoby spadnie, co jest oznaką starzenia się.
Dziennikarz zadzwonił do kilkudziesięciu pracodawców, którzy w swoich ogłoszeniach podawali ograniczenia wiekowe. Mowa tu o ofertach dla barmanów, administratorów, brygadzistów, asystentów, sprzedawców, operatorów call center itp. Część pracodawców poszukuje pracowników do 30. roku życia. Wśród nich są hotele w Karpatach. Większość nie chciała rozmawiać z dziennikarzem na ten temat.
Jednakże kilka przedsiębiorstw stwierdziło, że błędnie wskazały ograniczenia wiekowe i w rzeczywistości było gotowe uwzględnić kandydatów w dowolnej grupie wiekowej. Przedstawiciel Gold Master (ogłosili wakat dla wytwórcy form woskowych) zapewniał OBOZ.UA, że po rozpoczęciu wojny na pełną skalę przestali ograniczać kandydatów: zatrudniają weteranów, przesiedleńców i emerytów. Chociaż w momencie rozmowy nadal widniał wakat z wymogiem wieku do 25 lat.
Po rozmowie z dziennikarzem ograniczenia w reklamie zostały usunięte. W swoich odpowiedziach pracodawcy powtarzali kilka stereotypów:
- osoby starsze nie są w stanie poradzić sobie z takim samym obciążeniem pracą jak osoby młodsze;
- starsi ludzie nie rozumieją gadżetów;
- starsi pracownicy mają zły wpływ na wizerunek firmy;
- osoby powyżej 50. roku życia są trudniejsze w zarządzaniu.
W rzeczywistości są to wszystko przestarzałe pomysły. Emeryci mogą być wysportowani, zadbani i kreatywni. A ich obecność wśród personelu prywatnych klinik, hoteli, salonów kosmetycznych i tym podobnych przyciągnie tylko nowych klientów.
Choć problem na ukraińskim rynku pracy jest znacznie szerszy: nie tylko emeryci są dyskryminowani. Młodzi pracownicy również spotykają się z łamaniem swoich praw (rzekomo z powodu braku doświadczenia). A „starość” w rozumieniu niektórych pracodawców następuje po 45-50 roku życia. Jest to granica wieku wskazywana w wielu reklamach.
Natalya Slinko, ekspertka ds. rynku pracy i dyrektor generalna Talent Match, opowiada o przyczynach takiego dyskryminacji ze względu na wiek. Po pierwsze: czasami emerytom rzeczywiście może brakować pewnych umiejętności (na przykład może być im trudniej zrozumieć liczne rozmowy służbowe). Jednak ten problem nie jest trudny do rozwiązania: przeprowadź szkolenie przez kilka tygodni, zapewnij czas na adaptację.
Drugim powodem jest to, że młodszym menedżerom może być trudniej zarządzać starszymi pracownikami. Dzieje się tak jednak, jeśli menedżerowie nie wiedzą, jak jasno wyznaczać zadania, nie ma konkretnych kryteriów oceny wyników itp. Jeśli lider zawsze stara się być „najmądrzejszą osobą w pomieszczeniu”, kierując przede wszystkim charyzmą i autorytetem, naprawdę będzie mu ciężko. Ale w tym przypadku musisz uczyć się jako lider i nie włączać dyskryminacji ze względu na wiek do polityki firmy.
Jak postępować z pracodawcami, którzy są starzejący się?
Slinko radzi: „Jeśli jesteś świadkiem dyskryminacji ze względu na wiek i masz możliwość sprawdzenia, nagrania, udokumentowania i przesłania skarg do Państwowej Służby Pracy”. Ekspertka jest przekonana, że należy walczyć z dyskryminacją ze względu na wiek, w tym stosując takie metody.
Redakcja skontaktowała się z Państwową Służbą Pracy. „Oczywiście podawanie w reklamach ograniczeń wiekowych jest nielegalne, narusza prawa, tak nie można” – wyjaśnił państwowy ekspert ds. pracy. Jednak zapytany, czy wydział przyjmuje skargi, urzędnik wyjaśnił: obecnie obowiązuje moratorium na kontrole, więc jedyną opcją jest złożenie pozwu.
Oznacza to, że aby chronić swoje prawa, bezrobotny musi znaleźć pieniądze dla prawnika, złożyć pozew i czekać kilka lat na odszkodowanie (jeśli takie istnieje). Zastępca Przewodniczącego Federacji Związków Zawodowych Alexander Shubin zauważa, że związki zawodowe mogą pomóc w napisaniu oświadczenia do sądu i udzieleniu konsultacji.
Shubin jest przekonany, że ze względu na braki kadrowe i zmiany sytuacji na rynku pracy prędzej czy później pracodawcy będą zmuszeni do zatrudniania emerytów i porzucenia ageizmu ze względu na wiek. Jednak proces ten może być długotrwały.
„Naszym organem nadzorczym jest Państwowa Służba Pracy. Rzeczywiście w czasie stanu wojennego obowiązuje moratorium na kontrole. Jednak nawet bez moratorium na inspekcje istnieje pewien problem z sankcjami, jakie można zastosować wobec pracodawców, którzy wskazują granicę wieku na wolnych stanowiskach pracy. Ponadto ukraińskie ustawodawstwo nie przewiduje sankcji za wakaty naruszające ogólne wymogi prawne.
Jest także przekonany, że na pracodawców powinno wpływać państwo, społeczeństwo obywatelskie i przedstawiciele pracowników (związki zawodowe). Jeśli widzisz, że pracodawca dyskryminuje pracowników powyżej 45. roku życia, powinieneś kilka razy zastanowić się, czy podjąć taką pracę.
