Od początku masowej inwazji rosyjskich agresorów na Ukrainę Ukraińcy mieli dodatkową możliwość wsparcia kraju i jego armii w czasie wojny – zakup obligacji wojennych w ramach pożyczek rządu wewnętrznego (OVGZ). Poziom patriotyzmu Ukraińców okazał się dość wysoki i kupowali oni te obligacje nawet w warunkach ujemnej rentowności. W 2022 r., biorąc pod uwagę inflację, była to smutna rzeczywistość. Jednak obecnie sytuacja uległa znacznej zmianie i obligacje rządowe najwyraźniej stały się najbardziej opłacalnym sposobem inwestycji dostępnym dla zwykłych Ukraińców. Naturalnie z tego powodu ich popularność szybko wzrosła.
Tylko podczas wojny na pełną skalę ukraińscy prywatni inwestorzy zainwestowali ponad 16 miliardów hrywien w obligacje rządowe. Od początku 2022 roku łączny wolumen obligacji rządowych będących w posiadaniu osób fizycznych wzrósł o 65%, inwestycje w obligacje w hrywnach wzrosły dokładnie dwukrotnie i osiągnęły kwotę 32 miliardów hrywien. Dziś na obligacjach rządowych można zarobić nawet 21,5% rocznie, co jest znacznie bardziej opłacalne niż lokaty bankowe i inwestycje w walutę gotówkową, nawet biorąc pod uwagę inflację i możliwą dewaluację hrywny. Jednak głównym powodem rosnącej popularności inwestowania w dług rządowy była sprzedaż wojskowych obligacji rządowych.
Niski próg wejścia
Do 2022 r. skup obligacji rządowych był praktycznie prerogatywą banków i osób prawnych. Zwykli Ukraińcy niechętnie angażowali się w tego typu papiery wartościowe. Przede wszystkim ze względu na wysoki próg wejścia. Minimalna kwota, jaką można było zainwestować w obligacje rządowe, np. za pośrednictwem Privatbanku, zaczynała się od 1 mln UAH.
Dziś Ukraińcy mają realną szansę kupić choćby jedną obligację wojskową za 1 tys. hrywien i jednocześnie uzyskać realny dochód. Obligacje wojenne to ukierunkowane rządowe papiery dłużne przeznaczone do zaciągania pożyczek na rynku w celu finansowania potrzeb Sił Zbrojnych Ukrainy i państwa w czasie wojny.
Aukcje sprzedaży obligacji wojennych odbywają się w każdy wtorek z udziałem głównych dealerów – ukraińskich banków (obecnie jest ich 11, jednak nie wszystkie współpracują z osobami fizycznymi). Obywatele i przedsiębiorstwa mogą kupować obligacje wojenne za pośrednictwem banków lub licencjonowanych firm inwestycyjnych.
Dziś najłatwiejszym sposobem zakupu obligacji rządowych są aplikacje mobilne. I to też stało się dodatkowym atutem przy decydowaniu się na taką inwestycję. Usługę tę oferują na przykład Privatbank, Ukrgasbank, FUIB, Monobank, a także brokerzy ICU.
Jednak niekwestionowanym liderem pod względem łatwości rejestracji i szerokiego wyboru obligacji rządowych jest dziś aplikacja „Diya”, za pośrednictwem której od października 2022 roku będzie można nabywać wojskowe obligacje rządowe. To prawda, że sprzedaje się tam tylko hrywny obligacje wojenne.
Sprzedaję bez prowizji
Banki sprzedają obligacje wojenne z reguły albo z minimalnymi prowizjami, albo bez nich. Jeśli jednak klient będzie chciał kupić inne (zwykłe) obligacje rządowe, będzie musiał zapłacić znaczną kwotę.
Za otwarcie rachunku papierów wartościowych i zaksięgowanie na rachunku zakupionych obligacji skarbowych banki pobierają prowizje; za prowadzenie ewidencji obligacji rządowych na rachunku papierów wartościowych za każdy miesiąc, za przekazanie środków pieniężnych w związku z wykupem papierów wartościowych przez emitenta oraz za każdą wypłatę dochodu kuponowego.
Ponadto w przypadku niemilitarnych obligacji rządowych nadal obowiązuje próg wejścia. To prawda, że w ciągu ostatnich dwóch lat znacznie spadło. Na przykład w Privatbanku minimalna kwota zakupu obligacji rządowych wynosi dziś 50 tys. UAH. Jednocześnie pozamilitarne obligacje rządowe można kupować nie tylko w hrywnach, ale także w dolarach amerykańskich i euro.
Ważne jest, że za pośrednictwem Privatbanku można nie tylko kupić, ale także sprzedać wcześniej zakupione obligacje rządowe przed terminem ich zapadalności. W tym przypadku obligacje skarbowe oferowane są do sprzedaży na rynku wtórnym, a zainteresowani mogą je nabyć na korzystniejszych warunkach niż w trakcie plasowania. Jak zauważają krajowi bankierzy, inwestorzy reinwestują 80% środków otrzymanych ze sprzedaży obligacji rządowych w obligacje rządowe. Aktywnie przybywają także nowi inwestorzy.
Dochód nie jest opodatkowany
Inną możliwością zakupu obligacji jest spółka inwestycyjna ICU. Brokerzy tej firmy nie pobierają żadnych prowizji za zakup i sprzedaż obligacji rządowych w hrywnach. Za wykup obligacji rządowych w walucie obcej pobierana jest jednorazowa opłata w wysokości 35 dolarów, niezależnie od kwoty. W takim przypadku obligacje rządowe można kupić zarówno poprzez stronę internetową spółki, jak i poprzez aplikację mobilną ICU Trade.
Przed zakupem obligacji skarbowych warto dokładnie zapoznać się z tym, jakie opcje oferuje dany bank czy firma. Nie ma standardowego zestawu. Każda spółka finansowa będzie miała swój własny zestaw obligacji oferowanych do sprzedaży i własne warunki sprzedaży.
Przy zakupie obligacji rządowych rentowność będzie zależała od okresu, na jaki inwestowane są środki oraz od waluty. Przy obecnych stawkach i poziomie realnej inflacji na Ukrainie obligacje w hrywnach stały się atrakcyjniejsze. W październiku 2023 r. maksymalna rentowność obligacji rządowych wystawianych przez Ministerstwo Finansów na aukcjach wyniosła 19,4% rocznie w hrywnach i 4,8% w dolarach amerykańskich.
Według krajowych bankierów Ukraińcy najchętniej inwestują w 6-miesięczne wojskowe obligacje rządowe. Najczęściej są to początkujący inwestorzy, którzy chcą przetestować jak działają inwestycje w papiery wartościowe i nie chcą podejmować dużego ryzyka w długim okresie.
Rentowność 6-miesięcznych wojskowych obligacji skarbowych wynosi dziś 16,25%. Rząd jednak na sześć miesięcy praktycznie zaprzestał pożyczania pieniędzy i emituje coraz więcej długoterminowych papierów wartościowych, stopniowo obniżając oprocentowanie. Rentowność obligacji jednorocznych wynosi dziś 17,35%, a najbardziej rentowne są dziś 4-letnie obligacje rządowe na poziomie 19,4%. Jednak na rynku wtórnym można nawet kupować cotygodniowe obligacje rządowe. Oprocentowanie „starych” emisji waha się od 14 do 21,5% w skali roku (zapadalność w 2027 r.).
W każdym razie inwestycje w obligacje rządowe są dziś bardziej opłacalne niż lokata bankowa. W przeciwieństwie do dochodów z depozytów, kupony obligacji i zyski z inwestycji nie podlegają opodatkowaniu i nie podlegają cłom wojskowym. Dlatego 19% rentowność obligacji rządowych odpowiada 23% rentowności depozytu. A dzisiaj takie depozyty nie istnieją nawet wśród bardzo żądnych przygód bankierów.
Jeśli kupisz obligację na rynku wtórnym, korzyści będą jeszcze większe. Prawdziwą zaletą obligacji wojennych jest to, że zwrot zainwestowanych środków wraz z odsetkami jest w całości gwarantowany przez państwo. Jak widać, w warunkach wojennych jest to ważna zaleta.
Prawie jedynym ryzykiem związanym z obligacjami rządowymi jest niewypłacalność Ukrainy w przypadku przegranej wojny. Ale prawdziwi patrioci nawet nie rozważają takiej perspektywy.
