Dotychczas dzięki projektowi „Najlepsze dostępne technologie i metody zarządzania (BAT) dla Ukrainy”, realizowanemu przez GIZ na zlecenie rządu Niemiec, który przyznał naszym przemysłowcom dotacje na modernizację. Projekty od przedsiębiorstw, które musiały spełniać zasady dyrektywy 2010/75/UE, zostały wyłonione w drodze konkursu, ukraińskie firmy złożyły 25 wniosków, spośród których wybrano sześć najlepszych.
Zwycięskie przedsiębiorstwa otrzymają bezzwrotną pomoc w wysokości do 2 mln euro. Program dotacyjny przewiduje także pozyskanie środków kredytowych z ukraińskich banków i wykorzystanie środków własnych przedsiębiorstwa na współfinansowanie tych projektów o wartości do 10 mln euro. Powiemy Ci, na co dokładnie przeznaczą te pieniądze.
Informacja ZN.UA: W zeszłym roku Rada Najwyższa przyjęła jako podstawę projekt ustawy Ukrainy nr 6004-d „O zapewnieniu konstytucyjnych praw obywateli do środowiska bezpiecznego dla życia i zdrowia”. Dokument ten przewiduje wprowadzenie mechanizmu zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom przemysłowym zgodnie z dyrektywą 2010/75/UE oraz szeroko zakrojoną modernizację przedsiębiorstw. Mówimy o zmniejszeniu energochłonności i emisji w najbardziej zanieczyszczających sektorach: energetyce, rafinacji ropy naftowej, metalurgii, przemyśle chemicznym, mineralnym i spożywczym.
Substytucja paliw kopalnych i przejście na alternatywne źródła energii
Oczywiście najłatwiej jest obliczyć okres zwrotu inwestycji, gdy produkcja przestawi się na alternatywne źródła energii, w szczególności na biopaliwo. Pierwszym ukraińskim przedsiębiorstwem, które otrzymało dotację, była spółka LVN LIMITED LLC na produkcję etanolu na potrzeby instalacji biogazowni do fermentacji beztlenowej. Instalacja będzie produkować biogaz, który może zastąpić 6,8 mln metrów sześciennych gazu ziemnego. Zastępując gaz ziemny biogazem, emisję dwutlenku węgla zmniejsza się o 5,5 tony rocznie. Jednocześnie biogazownia będzie produkować około 190 tys. ton pofermentu, który posłuży jako nawóz poprawiający jakość gleby. Spowoduje to zmniejszenie emisji merkaptanu metylowego o 4,2 t/rok oraz zmniejszenie emisji tlenków azotu o 4,6 t/rok. Czas trwania projektu wynosi 18 miesięcy, a okres zwrotu inwestycji to tylko dwa lata.
Kierownictwo przedsiębiorstwa zauważa, że na Ukrainie nie wdrożono jeszcze w tego typu spółkach ani jednego komercyjnego projektu biogazowego (kiedy jest to powszechna praktyka w UE), natomiast alkohol wykorzystywany jest do produkcji produktów o dużej wartości dodanej: leków, paliw , rozpuszczalniki, inne chemikalia, produkty alkoholowe i tym podobne.
Również jedna z cukrowni w innym złożonym wniosku projektowym zauważa, że konwersja kotłów na biopaliwo zmniejsza emisję tlenku siarki o 160 ton/rok i tlenku węgla o 250 ton/rok. Przejście to zapobiega powstawaniu odpadów stałych ze spalania węgla w ilości 1000 ton/rok oraz ogranicza emisję gazów cieplarnianych o 18,8 tys. ton CO2 rocznie. Firma określiła czas trwania projektu na sześć miesięcy, a okres zwrotu inwestycji na zaledwie 1,9 roku. A działo się to w czasie wojny.
Zwiększanie efektywności energetycznej
Kolejne przedsiębiorstwo przechowujące i przetwarzające zebrane plony wygrało z projektem odzysku ciepła podczas suszenia ziarna. Przeróbka zboża wiąże się ze znacznym energochłonnością, co prowadzi do emisji do powietrza substancji zanieczyszczających, zarówno pochodzących ze zboża, jak i ze spalonego paliwa. Nowoczesna suszarnia do zboża z systemem odzysku ciepła pozwala zaoszczędzić do 30% paliwa i zmniejszyć emisję dwutlenku węgla nawet o 50%. Dzięki temu izolowana suszarnia do zboża pozwala na najbardziej efektywne wykorzystanie ogrzanego powietrza i zwiększenie wydajności pracy nawet o 85%. System wychwytywania zanieczyszczeń zapobiega 90% emisji pyłów. Odpady stałe unieszkodliwia się poprzez spalenie w piecu suszarni zbożowej.
W wartościach bezwzględnych spółka spodziewa się redukcji emisji pyłów o 25 ton/rok i emisji tlenku węgla o 270 ton/rok. Emisje gazów cieplarnianych zmniejszają się o 765 ton CO2 rocznie. Utylizacja odpadów poprzez spalanie wynosi 210 t/rok, przy oczekiwanych oszczędnościach energii na poziomie 317 GJ/rok. Jak zauważa spółka, potencjał rozwoju technologii jest znaczny, gdyż łączną liczbę elewatorów (silosów) zbożowych na Ukrainie szacuje się na 700 obiektów, z czego około 230 należy do firm handlowych. Czas trwania projektu wynosi 11 miesięcy, a okres zwrotu inwestycji wynosi do trzech lat.
Zapobieganie zanieczyszczeniu wody w wyniku emisji substancji zanieczyszczających
Mleczarnia w trakcie rozbudowy zaproponowała instalację oczyszczalni ścieków, która pozwoli na ponowne wykorzystanie wody i, jak stwierdzono we wniosku, pozwoli zaoszczędzić 48 tys. metrów sześciennych wody rocznie. Oczyszczalnie zmniejszają ilość nie tylko zanieczyszczeń organicznych, ale także amonu. Spółka zauważa, że w wyniku zwiększonej produkcji ilość ścieków wzrosła w ciągu ostatnich trzech lat ze 150 do 320-340 metrów sześciennych dziennie i oczekuje się, że ponownie się podwoi. Powoduje to przeciążenie istniejących pól filtracyjnych i stwarza zagrożenia środowiskowe i społeczne. Okres wdrożenia wynosi 12 miesięcy, a okres zwrotu 10 lat.
Projekt instalacji oczyszczalni ścieków przedstawiła także jedna ubojnia drobiu. Zapewnia redukcję zanieczyszczeń organicznych o 25 ton/rok i oszczędność wody na poziomie około 7 tys. metrów sześciennych rocznie.
Głównym problemem przedsiębiorstwa jest także zanieczyszczenie wody, które wzrasta w związku ze zwiększoną produkcją. I to właśnie ten problem właściciel chce rozwiązać poprzez udział w mechanizmie finansowym i wdrożenie BAT do produkcji.
Ograniczanie szkodliwych emisji w sektorze metalurgicznym
Huta złożyła także propozycję dofinansowania instalacji oczyszczania gazów workowych dla elektrycznego pieca łukowego służącego do topienia i odlewania metali.
Spółka spodziewa się ograniczenia emisji pyłów o 67 ton/rok i tlenku węgla o 270 ton/rok dzięki wymianie urządzeń i wprowadzeniu systemu ciągłego monitorowania emisji do powietrza, co jest obowiązkowym warunkiem wdrożenia Dyrektywy 2010 /75/UE. Ograniczenie emisji pyłów jest szczególnie ważne w tym sektorze, ponieważ może on zawierać duże ilości substancji toksycznych, zwłaszcza metali ciężkich oraz trwałych zanieczyszczeń organicznych, takich jak silnie toksyczne i rakotwórcze dioksyny.
Realizacja tego projektu umożliwi dotrzymanie maksymalnych dopuszczalnych stężeń pyłów do 20 mg/nm3 i 250 mg/nm3 dla tlenku węgla, co ma znaczenie zarówno ze względu na zmniejszenie ryzyka płacenia kar za emisję w godzinach nadliczbowych, jak i jak zmniejszenie kwoty podatku ekologicznego. Przecież to stawki podatków i innych opłat, które w Europie są dość wysokie, stymulują przedsiębiorstwa do modernizacji, a dla Ukrainy bardzo ważne jest także wdrożenie reformy finansowania ochrony środowiska i klimatu.
Ograniczenie emisji dla elektrowni węglowych
Energetyka również nie pozostaje na uboczu – jedna z ukraińskich elektrociepłowni złożyła projekt budowy instalacji odsiarczania spalin na bloku energetycznym. Wniosek został wybrany, jednak ze względu na późne zatwierdzenie kolejnych dokumentów został odrzucony. Inwestycja pozwoli na zmniejszenie emisji tlenków siarki o 15,7 tys. ton/rok, w przybliżeniu takiej samej ilości tlenków azotu i pyłów o 1,2 tys. ton/rok, co wpłynie na poprawę jakości powietrza i ograniczenie kwaśnych deszczy w regionie. Instalacja ta może stać się pilotem dla całego ukraińskiego sektora energetycznego, w skład którego wchodzi kilkadziesiąt bloków energetycznych charakteryzujących się wyjątkowo wysoką emisją siarki i pyłów. Projekt rozpoczął się wcześniej, ale został zawieszony.
Warto zaznaczyć, że Rada Ministrów już w 2017 roku zatwierdziła Krajowy Plan Redukcji Emisji z Dużych Obiektów Spalania, realizując wymogi Traktatu o Wspólnocie Energetycznej w zakresie wdrożenia Dyrektywy 2010/75/UE w sprawie emisji przemysłowych. Operatorzy dużych obiektów energetycznego spalania uruchamianych przed 2033 rokiem muszą zadbać o dziesięciokrotną redukcję emisji pyłów, dwutlenku siarki i tlenków azotu. Niestety Ukraina nie poczyniła żadnych postępów w realizacji tych żądań. Dane przedwojenne wskazują, że elektrownie cieplne opalane węglem na Ukrainie były największymi trucicielami powietrza w Europie.
W wyniku emisji z ukraińskich elektrowni węglowych w 2019 r. w UE zginęło 1315 osób, a na Ukrainie dwukrotnie więcej. Szacunkowy koszt kosztów społecznych dla Ukraińców związanych z powiązaną opieką zdrowotną, zmniejszoną produktywnością ekonomiczną i obniżonym poziomem dobrostanu wyniósł w badanym roku 3,2 miliarda euro. W wyniku rosyjskiego ostrzału znaczna część elektrowni węglowych ulega zniszczeniu, dlatego należy ją odbudować przy użyciu paliw niskoemisyjnych, z zachowaniem zasad decentralizacji, aby była mniej podatna na ostrzał wroga i zgodnie ze standardami europejskimi.
***
Jak więc widzimy, w praktyce teza przemysłowych gigantów o niepotwierdzeniu wdrożenia działań mających na celu zazielenianie przedsiębiorstwa zgodnie z dyrektywą 2010/75/UE jest morderstwem gospodarki. Wdrożenie standardów europejskich oznacza oszczędność energii i obiegowe wykorzystanie zasobów, poprawę jakości życia Ukraińców i szybsze wejście do UE. Jak powiedział nam Gabriel Sauer, dyrektor projektu „Najlepsze dostępne technologie i metody zarządzania (BAT) dla Ukrainy”, jest to pierwszy krok w tworzeniu na Ukrainie mechanizmu finansowego umożliwiającego skalowanie takich projektów, którego doświadczenie przekażą Ministerstwa Zasobów Naturalnych do dalszej realizacji.
Ukraiński biznes zna i bada najnowsze technologie w swojej dziedzinie, aby spełnić europejskie standardy i zachować europejskie rynki eksportowe. Jest gotowy na zmiany na lepsze.
W związku z tym Rada Najwyższa musi przyjąć projekt ustawy nr 6004-d ze zmianami, która wdraża dyrektywę 2010/75/UE możliwie najszybciej i przewidywalnie – jeszcze w tym roku, aby powojenna odbudowa przemysłu przebiegała szybko, przy przyciąganie kapitału zagranicznego, a także przybliża Ukrainę do wagi członkowskiej
Jak zauważa Andrey Gunko, koordynator projektu „Najlepsze dostępne technologie i metody zarządzania (BAT) dla Ukrainy”, w ramach nowego prawa Ukraina będzie mogła rozwijać i skalować mechanizmy finansowe przyciągając fundusze przedsiębiorstw, międzynarodowe pomoc dotacyjna i pożyczki od banków ukraińskich i zagranicznych w celu obniżenia kosztów modernizacji dla przedsiębiorstw. Międzynarodowe przedsiębiorstwa potrzebują jasnych zasad dokonywania inwestycji. Z jego punktu widzenia jest to ogromna szansa na pozyskanie środków finansowych na modernizację poprzez wysokiej jakości projekty grantowe.
