„Złoty standard” Teriechowa: jak firma bliska rodzinie burmistrza Charkowa zarabia na rynku paliw

Od pierwszego dnia wielkiej wojny Charków stał się miastem, które najbardziej ucierpiało na skutek codziennych ostrzałów. Zniszczenie infrastruktury mieszkalnej, administracyjnej i energetycznej przybrało straszliwe rozmiary.

Szkody wyrządzone miastu osiągnęły już 10 miliardów dolarów i kwota ta z każdym dniem rośnie. Najstraszniejsze straty to oczywiście życie setek obywateli, którzy zginęli w wyniku rosyjskiego ostrzału.

Mimo to mieszkańcy Charkowa, podobnie jak większość Ukraińców, za największe zagrożenie dla rozwoju kraju uważają nie tyle agresję rosyjską, ile korupcję w rządzie. Fakt ten wyraźnie pokazuje skalę problemu, której urzędnicy nie są w stanie zrozumieć.

Słowem wydaje się, że władze Charkowa wszystko rozumieją. „Jesteśmy maksymalnie skupieni na zwalczaniu korupcji, ponieważ teraz, w czasie wojny, bardzo ważne jest oszczędzanie środków budżetowych i już podejmujemy odpowiednie kroki” – mówił w kwietniu 2023 roku burmistrz Charkowa Igor Terekhow.

Od tego czasu minął już ponad rok, ale „odpowiednie kroki” nie przyniosły skutku. Śledztwo przeprowadzone przez ED wykazało, że od początku wielkiej wojny w Charkowie wykształcił się niekwestionowany lider w zakresie dostaw paliw do przedsiębiorstw użyteczności publicznej (CP), podległych Radzie Miejskiej.

Bez konkurencji lub z jej imitacją monopoliści mediów miejskich, tacy jak Dorremstroy, Charkovvodokanal, zajezdnia tramwajowa Saltovsky, sieci ciepłownicze w Charkowie i inni, dają największe kontrakty na dostawę paliwa. Łączna liczba tych zamówień zbliża się już do 1 miliarda hrywien.

Jak na standardy rynku paliw faworytem władz Charkowa jest malutki gracz detaliczny – ma tylko dwie stacje benzynowe. Wydaje się jednak, że łączy go coś znacznie ważniejszego: przyjacielskie stosunki z wybrańcem burmistrza Charkowa, które dosłownie „nie znają granic”.

Hiszpański wstyd

W styczniu 2024 roku była zastępczyni Rady Obwodu Charkowa Anna Kuzniecowa, która miesiąc wcześniej złożyła rezygnację z pełnionych funkcji, wydała ostatnie oświadczenie na tym stanowisku przed dymisją.

Wynika z tego, że Kuzniecowa jest dość zamożną kobietą. Jest właścicielką trzech samochodów (2021 Volkswagen Touareg, 2019 Porsche Cayman i 2018 Volvo XC90), dysponuje funduszem venture capital Hilazon Shovav (kapitał docelowy – 108,2 mln UAH), udziałami w ukraińskich i zagranicznych przedsiębiorstwach (centra medyczne „ON Clinic Kharkov”, Doctorpro w Polska i Słowacja), które kosztują miliony euro i generują wielomilionowe hrywny dochodu.

Skąd te atuty dla charkowskiego dziennikarza, którego jednym z publicznych osiągnięć jest ostatni wywiad z Wiktorem Janukowyczem przed jego lotem do Rosji? Burmistrz Charkowa być może zna odpowiedź na to pytanie. W grudniu 2021 roku 54-letni Igor Terechow, wybrany miesiąc wcześniej na burmistrza, publicznie skomentował swój romans z Kuzniecową.

„Właściwie nikt nigdy niczego nie ukrywał. Nasz związek trwa już wiele lat. Wszyscy o tym doskonale wiedzą i nie mamy nic do ukrycia. Znam Anyę od ponad dziesięciu lat. Spotkaliśmy się, ponieważ przeprowadziła ze mną wywiad. Nawiasem mówiąc, jest ostatnią dziennikarką na Ukrainie, która przeprowadziła wywiad z Janukowyczem, gdy ten uciekał z Charkowa.

Bardzo ją cenię, traktuję ją bardzo ostrożnie. A kiedy wyleje się jakaś negatywność, zwłaszcza podczas tej brudnej kampanii wyborczej, oczywiście się martwiła, zapewniłem ją, bo taka jest cena za rozgłos” – powiedział wtedy Teriechow.

W jego deklaracji na rok 2023 nie ma udziałów w przedsiębiorstwach. Głównym dochodem są wyłącznie wynajmowane samochody i 1,71 mln UAH rocznej pensji. I, co najciekawsze, nie ma ani jednej wzmianki o Kuzniecowej.

Czy to oznacza, że ​​ich związek się skończył? Źródła ED bliskie burmistrzowi Charkowa wskazują, że Terechow i Kuzniecowa nadal są parą, choć od początku wielkiej wojny dużo czasu spędzała za granicą. W szczególności w Hiszpanii, gdzie od marca 2022 roku, jak wynika z deklaracji Terechowa, mieszka także jego najmłodszy syn Andriej.

W oświadczeniu Kuzniecowej wskazano także nieruchomość zagraniczną – budynek mieszkalny o powierzchni 137,46 mkw. o wartości 5,872 mln hrywien, który nabyła 2 lutego 2023 r. Ten dom również znajduje się w Hiszpanii. Gdzie dokładnie? Informacje te nie są ujawniane w oświadczeniu.

W marcu 2023 roku ujawniono lokalizację Kuzniecowej. Jeden z anonimowych kanałów Telegramu opublikował zdjęcia, na których rzekomo przebywa w mieście Cambrils w Katalonii. W ramie znalazły się także trzy samochody (dwa BMW X6 i Volkswagen Touareg) wyprodukowane w latach 2020-2021 z charkowskimi tablicami rejestracyjnymi. Najwyraźniej nie należeli do Kuzniecowej.

Miasto Cambrils cieszy się opinią malowniczego kurortu z 10 km plaż na wybrzeżu Morza Śródziemnego, zwanym także Costa Dorada („Złote Wybrzeże”). Przyciąga także zamożnych turystów, gdyż na jego terenie działają trzy kluby golfowe.

PE postanowił sprawdzić powyższe informacje. Na prośbę redakcji dziennikarze mający prawo do wyjazdów poza Ukrainę odwiedzili Cambrils, gdzie przebywała Kuzniecowa. Idąc nasypem obok niej szła kobieta, która okazała się właścicielką jednego ze wspomnianych BMW X6 (numer rejestracyjny AX8080AM).

Następnie dziennikarze nagrali mężczyznę jadącego innym, wspomnianym BMW X6 (numer prawa jazdy AX8080VT). Obydwa samochody zaparkowały w pobliżu willi Kuzniecowej, położonej przy ulicy Carrer de Alfred Sisley.

Biorąc pod uwagę, że te same samochody zostały sfotografowane w Cambrils rok temu, można założyć, że ich właścicielami są sąsiedzi i prawdopodobnie bliscy przyjaciele Kuzniecowej.

W mężczyźnie prowadzącym BMW X6 źródła ED rozpoznały charkowskiego biznesmena Konstantina Batwinowa, a u kobiety po lewej stronie Kuzniecowej – jego żonę Yanę. „To nie tylko znajomi czy przyjaciele, ale matki chrzestne. Batwinowowie ochrzcili syna Kuzniecowej, Kirilla Efremenko (ur. 2006 r.)” – mówi zaznajomiony z sytuacją rozmówca PE.

Od Kurczenki do Terekchowa

Konstantin Batvinov jest dobrze znaną osobą na charkowskim rynku paliwowym. W latach 2006-2013 pełnił funkcję dyrektora małej lokalnej sieci stacji benzynowych Spika, a jego starszym wspólnikiem był wówczas charkowski biznesmen Siergiej Kowalenko. Nawiasem mówiąc, były mąż Kuzniecowej, Witalij Efremenko, pracował wówczas w firmie Spica razem z Batvinowem.

Na początku 2013 roku Kovalenko i Batvinov sprzedali Spikę charkowskiemu ulubieńcowi „rodziny Janukowycza” Siergiejowi Kurczence, który zarejestrował ją pod swoją firmą Ernor Holdings. Następnie Kovalenko zajął się branżą słodową: otworzył restaurację piwną Altbier w Charkowie i założył sieć rzemieślniczych sklepów z piwem.

Ale Batwinow, któremu udało się pracować dla Kurczenki do końca 2013 roku (wówczas stał na czele prywatnego przedsiębiorstwa Spika), pozostał w branży paliwowej. W tym samym roku założył Starvid Invest LLC i Golden Standard Plus LLC w Charkowie, a pod koniec 2014 roku Golden Standard K LLC. Ten ostatni, jak pokażą dalsze wydarzenia, stanie się jego najbardziej dochodowym aktywem.

W maju 2015 roku Batwinow otworzył własną stację benzynową w Charkowie pod nazwą „Nasze prawidłowe tankowanie” lub „Rafineria”. Jej projekt wyróżniał się na tle innych. „Na stacjach benzynowych znajdują się elementy rafinerii ropy naftowej, w szczególności rury i zawory. Jej personel ubrany jest w mundury inżynierów i techników laboratoryjnych zakładu. Stela na stacji benzynowej wykonana jest w formie stacjonarnej produkcyjnej maszyny pompującej” – opisała stację benzynowa strona internetowa Nefterinok.

Następnie Batwinow otworzył w Charkowie drugą stację benzynową rafinerii ropy naftowej, którą zarządzała przejęta w 2016 roku spółka Stabina. Od 2016 roku spółki Batwinowa, w szczególności Zolotoy Standard K LLC, zaczęły brać udział w przetargach na dostawy paliwa, w szczególności dla przedsiębiorstw użyteczności publicznej w Charkowie.

Na początku bez większych sukcesów. Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, na przykład „Kharkov-Signal” i „Dorremstroy”, często odrzucały propozycje „Gold Standard K”, a firma otrzymywała niewielkie ilości zamówień w porównaniu do ówczesnych faworytów biura burmistrza Charkowa. Na przykład Hozsfera LLC, uważana za bliską Giennadijowi Kernesowi, otrzymała wówczas zamówienia o wartości setek milionów hrywien.

Wszystko zmieniło się pod koniec 2020 roku, dokładnie wtedy, gdy Terekhov zaczął grać. O. burmistrz Charkowa zamiast Kernesa, który najpierw zachorował na koronawirus, a następnie zmarł w szpitalu Charité w Niemczech.

Według Prozorro w latach 2015-2020 w przetargach państwowych „Gold Standard K” otrzymał kontrakty za zaledwie 56,6 mln hrywien, a w 2021 roku, gdy Terechow stał na czele urzędu burmistrza, za 103 mln hrywien.

Po wymuszonej, sześciomiesięcznej przerwie w przetargach, która rozpoczęła się wraz z początkiem wielkiej wojny, pod koniec 2022 roku na firmę zaczęły spadać pieniądze. Nadal nie ustąpiło. Od tego czasu do końca maja 2024 roku „Golden Standard K” podpisał kontrakty z Charkowskimi przedsiębiorstwami energetycznymi na kwotę około 1 miliarda hrywien.

Wspólny ulubieniec

Wydaje się, że zasoby administracyjne, którymi dysponuje Terechow, mogłyby pomóc firmie Batwinowa w zdobyciu przyczółka na firmamencie paliwowym. Po rozpoczęciu wielkiej wojny kontrolowane przez niego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej w Charkowie zaczęły bez przetargów przyznawać „Gold Standard K” wielomilionowe kontrakty.

Faktem jest, że w tamtym czasie wszystkie gminy zaliczane do gmin, w których toczyły się działania wojenne, a wśród nich był wówczas Charków, otrzymały od rządu prawo do dokonywania zakupów bez przetargu, z pominięciem systemu Prozorro.

25 lutego 2023 roku Ministerstwo Reintegracji wykluczyło społeczność Charkowa z listy tych, w których toczą się aktywne działania wojenne i umieściło ją na liście „możliwych operacji wojskowych”, co automatycznie zobowiązało Charków do zamawiania wszystkich towarów i usług za pośrednictwem Prozorro . Rada Miejska znalazła jednak sposób na kontynuację ręcznej dystrybucji umów.

Rozwiązaniem tym był schemat z długimi terminami płatności za dostarczony towar przewidzianymi w warunkach przetargu. Zazwyczaj klienci zobowiązują się do zapłaty za paliwo w ciągu 5-20 dni od daty dostawy i przedstawienia faktury.

Jest to normalne na rynku, na którym ceny mogą znacznie zmienić się w ciągu tygodnia. Ale w Charkowie wszystko jest inne. W największych zamówieniach, gdzie kontrakty osiągnęły „Złoty Standard K”, wskaźnik ten ustalano na 60, 120, 180, a nawet 365 dni.

Przekazanie środków w ciągu 365 dni od daty dostarczenia towaru jest chyba najpoważniejszą przeszkodą zniechęcającą innych dostawców do udziału w przetargach. „Wszyscy rozumieją, że obcy, który przystępuje do takiego przetargu, na swoje pieniądze będzie czekał dokładnie rok. A „ich” płatność zostanie zrealizowana za kilka dni. Właśnie takie znaczenie ma słowo „w trakcie” – wyjaśnia rozmówca PE zajmujący się rynkiem paliw.

Słowa te potwierdza analiza niemal 20 tys. przetargów paliwowych w Prozorro na lata 2023-2024.

W jednym z takich przetargów przedsiębiorstwa Charkówwodokanal z ostatnich dni 2023 r., z przewidywanym kosztem 85,15 mln UAH i terminem płatności do 180 dni, jedynym uczestnikiem i automatycznym zwycięzcą, z którym szybko podpisano umowę, został „ Złoty Standard K”. W innym przetargu z lutego 2024 r. na kwotę 5,8 mln hrywien od KP „Rytuał” Rady Miejskiej Charkowa liczbę dni płatności ustalono na 90. Wygrał „Gold Standard K”.

W przetargach, w których innym konkurującym uczestnikom nie odstraszały długie terminy płatności, z pomocą Batwinowowi przyszedł klient. Przykładowo w sierpniu 2023 roku Charkowvodokanal w przetargu na zakup 1,5 mln litrów benzyny A-95 odmówił państwowej spółce Ukrnafta-Postach, która zaoferowała 66 mln UAH, uznając zwycięzcę za „Złoty Standard K” z nominacją cena 71,85 mln UAH.

Przedsiębiorstwa energetyczne rzeczywiście wywiązują się z umowy podpisanej z firmą Batwinowa jako wzorowy kontrahent – ​​płatność następuje możliwie najszybciej po otrzymaniu paliwa.

Tym samym Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Komunalnymi na podstawie wyników przetargu, w którym przewidywano płatność „w ciągu 90 dni”, zawarło w dniu 17 stycznia 2024 r. umowę ze spółką Gold Standard K na kwotę 6,9 mln UAH. Pierwszy dowód dostawy części paliwa wpłynął 24 stycznia. Do kwietnia w ramach tej umowy zrealizowano sześć dostaw i wszystkie zostały opłacone w ciągu trzech do pięciu dni.

Zgodnie z warunkami ogłoszonego w lutym przetargu potencjalny dostawca mógł czekać 180 dni na złożenie wniosku o dostawę paliwa i zapłatę za nie. Jednak KP „Kharkovspetsstroy” otrzymał już 14 marca, a 16 marca zapłacił całe 553,8 tys. UAH wynikające z umowy, całkowicie zamykając umowę.

To nie są pojedyncze przypadki, ale system. PE przeanalizował dane ze strony internetowej wydatki.gov.ua, aby porównać warunki płatności w momencie przetargu w Prozorro z terminami faktycznej dostawy i płatności za towar za pośrednictwem Służby Skarbu Państwa.

W prawie stu transakcjach na rzecz Zolotoy Standard K LLC, które są prezentowane na tej stronie, średni termin płatności wynosi osiem dni. Warunki przetargów, w których uczestniczyli, przewidywały odroczenie płatności średnio o 46 dni. Przy średniej stopie dyskontowej NBU wynoszącej w zeszłym roku 16% rocznie, przedsiębiorstwa użyteczności publicznej w Charkowie mogły spowodować straty w wysokości 20 mln UAH w wyniku przedterminowych płatności.

Choć o stratach finansowych można jeszcze mówić, o tyle bezpośrednie straty na skutek zawyżonych cen, wynikających z nierynkowych warunków płatności i faktycznej monopolizacji dostaw paliw w Charkowie przez jedną firmę, trudno pominąć. Przykładowo w przetargu pozakonkurencyjnym pod koniec stycznia z terminem płatności do dwóch miesięcy przedsiębiorstwo Shlyakhrembud Urzędu Miejskiego w Charkowie otrzymało olej napędowy marki Golden Standard K po cenie 53,9 UAH za litr z VAT.

Według danych monitoringu ze strony internetowej Ministerstwa Finansów, 2 lutego cena detaliczna oleju napędowego w obwodzie charkowskim wynosiła 50,74 UAH za litr. Przy zakupie hurtowym przez Prozorro za prawie pięćdziesiąt milionów hrywien koszt powinien być niższy.

Na przykład rada wsi Krasnokutsky w obwodzie bogoduchowskim obwodu charkowskiego kupiła w tym samym miesiącu olej napędowy za 43,94 UAH z VAT za litr. Nawet jeśli weźmiemy pod uwagę średnią cenę w Prozorro, która w pierwszym kwartale 2024 roku wynosiła 48 UAH za litr, to i tak jest to o 10% mniej niż to, co kupują podopieczni Terechowa.

Wiele pytań do Batwinowa pojawia się także w związku z jego udziałem w zarejestrowanych przez funkcjonariuszy organów ścigania udziałach w programach sprzedaży podrabianego paliwa. On i jego grupa spółek, w szczególności Golden Standard K LLC, pojawiają się w materiałach postępowania karnego Policji Krajowej.

W jego ramach „ujawniono grupę osób, które na terenie Charkowa i regionu w drodze wcześniejszego spisku między sobą organizowały nielegalną produkcję, magazynowanie i transport w celu sprzedaży podrabianego paliwa oraz ustalały stałą sprzedaż w dużych ilościach nielegalnego wytwarzania podrabianego paliwa, czyli benzyny A-92, A-95 i oleju napędowego, poprzez sieci stacji benzynowych znanych w regionie marek pod przykrywką znaków towarowych wysokiej jakości paliw pochodzących od krajowych producentów, wprowadzając tym samym w błąd konsumentów końcowych.”

W 2021 roku śledczy przeprowadzili 19 przeszukań „w miejscu zamieszkania oskarżonych oraz w składach ropy naftowej, w których prawdopodobnie produkowano i magazynowano paliwo niskiej jakości”, w szczególności w Zolotoy Standard K LLC, PKF Starvid LLC, NPP Stabina LLC i innych spółki należące do Batwinowa.

Miało to miejsce na jego stacjach benzynowych „Rafineria” przy Lyubvy Malaya Avenue, 36-A i ul. Bohaterów Pracy, 9-D w Charkowie, w czerwcu 2021 r. śledczy dokonali próbnych zakupów benzyny, która według wyników badania okazała się podróbką niskiej jakości.

Śledczy ustalili, że proces nielegalnej produkcji paliwa polegał na mieszaniu w tzw. minirafineriach stabilnej frakcji benzyny o liczbie oktanowej 70-75 jednostek (dla marki A-95 norma wynosi co najmniej 95 jednostek) z dodatek i dodatek barwnika nadający cieczy odpowiednią barwę. Następnie gotowe zafałszowane paliwo wysyłano na stacje benzynowe, m.in. „Gold Standard K”.

Podejrzanych w tej sprawie jest kilku, ale Batwinowa na razie nie ma wśród nich. Nawet jeśli tak się stanie – w tym czy innym przypadku – organy ścigania mogą mieć problemy z postawieniem go przed wymiarem sprawiedliwości. Według źródeł ED w październiku 2023 r. Batwinow jako ochotnik opuścił Ukrainę poprzez system „Szlach” i od tego czasu nie wrócił.

W trakcie przygotowywania materiału ED poprosił o uwagi Batwinowa, Kuzniecową i Terekhow.

Rozmowa z Batwinowem trwała około dziesięciu sekund. Zdając sobie sprawę, że dzwonią do niego dziennikarze, biznesmen odpowiedział krótko: „Niestety nie mam czasu. Przepraszam". Po czym się rozłączył.

Podczas pięciominutowej rozmowy z Kuzniecową najczęściej odpowiadała na różne pytania: „To jest moje życie osobiste, o którym nie chcę rozmawiać”. Odmówiła odpowiedzi na merytoryczne pytania zadane telefonicznie.

PE także kilkakrotnie próbował skontaktować się z Teriechowem, ten jednak nie odbierał telefonów. Burmistrz Charkowa nie odpowiedział na prośby o uwagi kierowane do niego za pośrednictwem SMS-ów i komunikatora WhatsApp.