We wrześniu 2019 roku BBC opowiedziało historię kobiety o imieniu Ruja Ignatova.
Jej nazwisko znajduje się na liście osób poszukiwanych przez FBI po tym, jak oszukała prywatnych inwestorów na 4,5 miliarda dolarów, obiecując im bezprecedensowe zyski z nowej kryptowaluty. Otrzymawszy te pieniądze, dosłownie rozpłynęła się w powietrzu.
Zespół dokumentalny BBC z serii BBC Eye Investigations oraz dziennikarze programu Panorama próbowali dowiedzieć się, co stało się z Ružą Ignatovą. Przyjrzeli się jej bliskim powiązaniom z mężczyzną uważanym za jednego z czołowych szefów bułgarskiej przestępczości zorganizowanej i próbowali zweryfikować teorię jakoby została brutalnie zamordowana. Czy Ignatowej udało się nacieszyć skradzionymi miliardami, czy też padła ofiarą tych samych ludzi, których zatrudniła jako ochronę?
Ruja Ignatova urodziła się w Bułgarii, ale dorastała w Niemczech. Ukończyła Uniwersytet Oksfordzki i miała udaną karierę w sektorze finansowym, zanim w 2014 roku wprowadziła na rynek nową kryptowalutę OneCoin.
Udało jej się przekonać miliony ludzi na całym świecie do inwestycji w nową kryptowalutę, obiecując im ogromne zyski porównywalne do tych, jakie otrzymywali pierwsi inwestorzy w Bitcoin.
W rzeczywistości Ignatova, znana jako dr Ruzha, zorganizowała sprytnie zamaskowane oszustwo finansowe. Legalne kryptowaluty, takie jak Bitcoin, opierają się na zapisach cyfrowych, których OneCoin po prostu nie posiadał.
We wrześniu 2017 r., kiedy śledczy z Niemiec i Stanów Zjednoczonych zaczęli interesować się Ignatową, ta wyleciała wczesnym rankiem samolotem Ryanair z Sofii do Aten. Potem nikt już jej więcej nie widział.
Przez cały ubiegły rok dziennikarze BBC próbowali dowiedzieć się, co się z nią stało i co najważniejsze, czy żyła?
Głównym kluczem do tego śledztwa było badanie jej bezpośredniego otoczenia.
Richard Reinhard, który rozpoczął śledztwo w sprawie oszustwa OneCoin, prowadzone wspólnie przez US Internal Revenue Service i FBI, powiedział BBC o jednej z głównych osób z otoczenia Ignatovej, której nazwisko nie zostało wcześniej ujawnione.
Z informacji uzyskanych przez BBC wynika, że chodzi o Christoforosa Nikosa Amantidesa, powszechnie znanego jako Taki, któremu powierzono zadanie zapewnienia bezpieczeństwa Ruji Ignatovej.
„Powiedziano nam, że za jej bezpieczeństwo fizyczne odpowiada główny handlarz narkotyków” – powiedział Reinhardt BBC w swoim pierwszym wywiadzie od czasu przejścia na emeryturę pod koniec 2023 r. — Imię Taki pojawiło się więcej niż raz. Nie był to odosobniony przypadek, ale powracający temat.”
Informacje były zgodne z tym, czego dowiedziała się wcześniej BBC: w 2019 r. prawnicy rządu USA powiedzieli, że szef ochrony Ignatovej jest główną postacią bułgarskiej przestępczości zorganizowanej, ale nie podali jego nazwiska.
„Mamy dowody na to, że bardzo znaczący i być może odnoszący największe sukcesy handlarz narkotyków w historii Bułgarii był blisko powiązany z OneCoin i służył jako osobisty ochroniarz [Rui Ignatovej]” – powiedział wówczas jeden z urzędników Departamentu Sprawiedliwości USA.
Był to ten sam „szef bezpieczeństwa”, który – jak dzień wcześniej zeznał w sądzie inny prawnik rządu USA – „był zamieszany w zniknięcie” Ignatovej.
Reinhard zauważył również, że większość ludzi nie ma pojęcia, jaką wyrafinowaną kryminalistką była Ruja Ignatova: „Wyobraźcie sobie przestępczość umysłową połączoną z handlem narkotykami i działaniami mafijnymi”.
Wersję tę zdają się potwierdzać także dokumenty Europolu, które wyciekły, do których dotarli dziennikarze BBC, według których bułgarska policja nawiązała powiązania między Ignatową i Takim już w 2017 r., czyli przed jej zniknięciem.
Z dokumentów tych wynika, że policja podejrzewa Takiego o wykorzystywanie sieci finansowej OneCoin do prania dochodów z handlu narkotykami.
W rodzinnej Bułgarii Taki cieszy się niemal mityczną reputacją, podobną do El Chapo czy Pabla Escobara.
Wielu podejrzewa go o bycie przywódcą bułgarskiej przestępczości zorganizowanej i aktywnym handlarzem narkotyków. W Bułgarii wobec niego i jego wspólników toczyło się śledztwo w związku z podejrzeniem napadu z bronią w ręku, przemytu narkotyków i morderstwa, ale sam Taki nigdy nie stanął przed sądem.
„Taki jest głową bułgarskiej mafii i bardzo wpływowym człowiekiem” – powiedział były bułgarski wiceminister rolnictwa Iwan Christanow, który w 2022 r. badał zarzuty, jakoby Taki kierował siatką przestępczą z pomocą skorumpowanych urzędników. On sam nie ma wątpliwości co do prawdziwości takich oskarżeń. - Tak, to duch. Nie da się tego zobaczyć. Słyszysz tylko o nim. Nawet z ludźmi rozmawia nie bezpośrednio, ale przez pośredników. Ale jeśli nie zrobisz tego, czego on chce, po prostu znikniesz z powierzchni ziemi”.
„Taki była jedyną osobą, która mogła chronić ją [Ignatovą] przed wszystkimi dochodzeniami, w tym przed agencjami zagranicznymi” – zauważył Christanov.
BBC wysłała prośbę do rządu bułgarskiego w sprawie zarzutów wobec skorumpowanych urzędników, ale nie otrzymała żadnej odpowiedzi. Prokuratura w Sofii stwierdziła, że „nie tuszuje zbrodni ani osób, które mogły je popełnić”.
Obecnie uważa się, że Taki mieszka w Dubaju, gdzie Ignatova kupiła luksusowy penthouse i gdzie na jej konta bankowe wpłynęły dziesiątki milionów dolarów w wyniku oszustwa OneCoin.
Obecnie nie wiadomo, jak dokładnie Taki i Ruja Ignatova poznali się i czy od samego początku był związany z OneCoinem, jednak wiele źródeł twierdzi, że łączyła ich bliska relacja osobista i że jest on ojcem chrzestnym jej córki.
Jedna z osób bliskich Ignatovej w Bułgarii powiedziała BBC, że mogła płacić Taki za swoją obronę do 100 000 euro miesięcznie.
Ponadto wydaje się, że Ignatova i Taki mieli inne powiązania finansowe.
Na przykład dokumenty Europolu wspominają o złożonej transakcji sprzedaży działki na wybrzeżu Morza Czarnego w Bułgarii, która łączy jedną ze spółek Ignatovej z żoną Taki.
BBC uzyskało dokumenty tajnej policji od Franka Schneidera, byłego informatora i doradcy Ignatovej.
Powiedział BBC, że jego były szef współpracował z „oszustami” i „gangsterami”.
BBC rozmawiało ze Schneiderem w jego domu we Francji, gdzie przebywał on w areszcie domowym w oczekiwaniu na ekstradycję do USA pod zarzutem oszustwa związanego z kryptowalutą OneCoin. Nie chciał jednak podawać żadnych nazwisk.
„Nie powiem, o kim mówimy, bo mam rodzinę… To naprawdę poważna przestępczość zorganizowana” – powiedział.
Możliwe, że w końcu strażnik Ignatovej sam ją zaatakował.
W 2022 roku bułgarski dziennikarz Dimitar Stoyanov i jego współpracownicy z dziennika śledczego Bird.bg otrzymali raport policyjny znaleziony w domu zamordowanego bułgarskiego policjanta.
W dokumencie policyjny informator szczegółowo opisuje, jak podsłuchał, jak szwagier Taki mówił po pijanemu, że Ignatova została zabita na rozkaz Taki pod koniec 2018 roku, a jej ciało poćwiartowano i wyrzucono z jachtu do Morza Jońskiego. Według Stoyanova taki przebieg wydarzeń jest „bardzo, bardzo możliwy”.
Stoyanov twierdzi również, że autentyczność otrzymanego dokumentu potwierdzili bułgarscy urzędnicy, nie wspominając już o tym, że liczni współpracownicy Takiego w sprawach karnych również uważają, że naprawdę ją zabił.
BBC nie było w stanie uzyskać niezależnego potwierdzenia zasadności tych twierdzeń.
Współpracownicy Takiego powiedzieli, że Ignatova stała się dla niego ciężarem, ponieważ chciał wyeliminować dowody swoich powiązań z oszustwem związanym z kryptowalutą OneCoin.
Należą do nich na przykład Krasimir Kamieniew, znany jako Kuro, który przez pewien czas znajdował się na liście Interpolu pod zarzutem morderstwa.
Według Stoyanova Kuro powiedział mu, że był świadkiem, jak Taki omawiał swoje sprawy kryminalne w obecności Ignatovej. Ale kiedy Kuro zapytał Taki, czy mądrze było powierzyć jej takie sekrety, odpowiedział: „Nie martw się, ona już prawie nie żyje”.
Kuro twierdził także, że rozmawiał z CIA w sprawie Takiego, w tym w sprawie podejrzeń, że rzekomo zlecił morderstwo Ruzhy Ignatovej. Źródła zbliżone do Kuro potwierdziły BBC, że jego spotkanie z CIA odbyło się pod koniec 2022 roku.
W maju 2023 roku Kuro i jego żona zginęli w swoim domu w Kapsztadzie. Oprócz nich zginęło jeszcze dwie osoby pracujące dla Kuro. Południowoafrykańska policja nadal poszukuje zabójców, ale były bułgarski wiceminister rolnictwa Christanow uważa, że śmierć ma związek z Takim.
„Niektóre osoby musiały zostać wyeliminowane, ponieważ wiedziały za dużo o Takim. To był rodzaj publicznej egzekucji, bardziej ostrzeżenie, że należy zachować ostrożność w stosunku do osób, z którymi się ma do czynienia” – powiedział Christanow w wywiadzie dla BBC.
Dziennikarz Dimitar Stoyanov powiedział, że jemu i jego współpracownikom grożono śmiercią po opublikowaniu zarzutów [Takiego] o morderstwo postawionych Ignatovej, co zmusiło go do tymczasowego opuszczenia Bułgarii po raz czwarty w swojej karierze.
Stoyanov nie twierdzi, że nie zna konkretnego motywu rzekomego morderstwa, ale akta majątkowe, a także relacje naocznych świadków potwierdzają, że od zaginięcia Ruzhy Ignatovej z części jej majątku w Bułgarii korzystają osoby powiązane z Takim .
Taki nigdy nie został aresztowany pod zarzutem zamordowania Ignatovej. Jej ciała nigdy nie odnaleziono, a śledczy twierdzą, że nie mają wystarczających dowodów, aby postawić go przed wymiarem sprawiedliwości.
Jednak były śledczy IRS Richard Reinhardt uważa, że Ignatova prawdopodobnie nie żyje. Nie ma też żadnych dowodów, które łączyłyby jej śmierć z Takim, uważa jednak, że taki przebieg wydarzeń jest zgodny ze sposobem działania karteli narkotykowych.
„Wśród złodziei nie ma honoru... wiedząc, jak brutalne są kartele, gdyby [Taki] zdecydował, że stanowi dla niego zagrożenie... prawdopodobnie raczej by ją wyeliminował, niż dał się złapać” – powiedział.
BBC napisało do prawników Takiego, prosząc ich o wyjaśnienie zarzutów dotyczących zniknięcia Ignatovej, ale nie otrzymało odpowiedzi.
W 2022 roku Ignatova znalazła się w pierwszej dziesiątce listy najbardziej poszukiwanych zbiegów FBI, gdzie jej nazwisko pozostaje do dziś.
Zespół BBC odpowiedzialny za podcast The Missing Cryptoqueen otrzymał różne raporty i informacje na temat miejsca pobytu Ignatovej po tym, jak doszło do jej rzekomego morderstwa, w tym szczegóły nieudanej operacji policyjnej w Grecji w 2022 r., której celem było jej aresztowanie.
Być może pogłoski o jej śmierci to nic innego jak kolejny genialny manewr, mający na celu zmylenie wszystkich z tropu.
Jeśli tak się stanie, z biegiem lat prawdopodobnie będzie jej coraz trudniej unikać sprawiedliwości. Jednak Christanov uważa, że jest to mało prawdopodobne.
Natomiast Reinhardt twierdzi, że FBI „nie utrzymuje ludzi w pierwszej dziesiątce swoich list dla zabawy”.
Nazwiska poszukiwanych przestępców są z niego usuwane tylko wtedy, gdy istnieją „przekonujące dowody” na ich śmierć. A biorąc pod uwagę okoliczności zniknięcia Ruzhy Ignatovej, takie dowody mogą w ogóle się nie pojawić.
Wszystko to sprawia, że dziś zaginioną „królową kryptowalut” pozostaje kobieta, na którą wciąż poluje się.
